Metropolita białostocki wspomniał, że 16 sierpnia, podczas uroczystości 80. rocznicy powstania w białostockim getcie, na wiele przemówień tylko w jednym, wygłoszonym przez przedstawiciela ambasady niemieckiej, zostało przypomniane, że sprawcami tej zbrodni ludobójstwa podczas II wojny światowej byli Niemcy. „Często padało słowo «naziści». Ale kim oni byli? Pozwala to dostrzec, że tworzy się zupełnie nową historię. Wiele europejskich nacji, w tym Niemcy i Rosja, które w 1939 r. zaatakowały Rzeczpospolitą, piszą i popularyzują własną narrację o II wojnie światowej. Wspomnę tylko, że nieprzypadkowo mówi się o tzw. «polskich obozach koncentracyjnych», próbując rozmyć, a nawet uwolnić się od odpowiedzialności za miliony pomordowanych niewinnych ludzi” – mówił abp Guzdek.
„Jeśli chcemy budować przyszłość naszej Ojczyzny, musimy poznać jej przeszłość. Dlatego modlę się za tych, którzy we wrześniu 1939 r. polegli w obronie Polski, a także za nowe pokolenie Polek i Polaków, aby mieli odwagę zło nazywać złem, a dobro dobrem. Aby jednoznacznie potrafili wskazać, kto był katem, a kto ofiarą” – zaznaczył, dziękując za liczną obecność harcerzy.
Prosił ich o ciągłe poznawanie historii Polski, która „stanowi fundament budowli, jaką jest lepsze jutro”. „Jeśli my sami nie poznamy i nie napiszemy historii II wojny światowej, to będą ją pisać nasi wrogowie. Mówi się, że pierwszą ofiarą wojny jest prawda. A ja dodam, że często u początków wojny jest kłamstwo. Tak też było we wrześniu 1939 r.” – stwierdził Pasterz Kościoła białostockiego.
Do wszystkich obecnych na Eucharystii apelował o odpowiedzialność za poznanie i przekaz prawdy kolejnym pokoleniom. Prosił także zgromadzonych na rocznicowych uroczystościach o modlitwę o dar pokoju, szczególnie na Ukrainie.
Po Mszy św. metropolita białostocki modlił się wraz z wiernymi w intencji ofiar II wojny światowej w izbie pamięci w dolnym kościele.
W pobliżu kościoła pw. Zmartwychwstania Pańskiego znajduje się Pomnik Obrońców Białegostoku, gdzie przed południem przedstawiciele służb mundurowych oraz władz województwa i miasta złożyli kwiaty.
Miejsce to upamiętnia stanowisko bohaterskiej obrony miasta pod rozkazami ppłk. Zygmunta Szafranowskiego przez żołnierzy 42. Pułku Piechoty, którzy odparli cztery ataki Niemców. Pomnik skomponowany został z drzew rosnących przy trasie do Warszawy - topoli i wierzb - „świadków” wydarzeń wojennych z 1939 r., które stworzyły niepowtarzalną scenografię ówczesnych dramatycznych wydarzeń. Kompozycja z lat 1988–1989 w swej pierwotniej wersji przetrwała niespełna dekadę. W roku 2008 przeprowadzono rewaloryzację całego kompleksu pomnikowego, którego odsłonięcie odbyło się 13 września 2009 r.