Wręczenie XXV Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego

23 października 2019 | autor: Tomasz Filipowicz

23 października 2019 roku był w Białymstoku dniem szczególnym. Właśnie tego dnia, w gościnnych salach Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego, miało miejsce uroczyste wręczenie XXV Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego. Kapituła Nagrody utworzonej i przyznawanej przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, na czele której stoi bp dr hab. Henryk Ciereszko, a członkami są: Dorota Sokołowska, Jolanta Gadek, Bogusława Wencław, ks. prof. dr hab. Jan Sochoń, prof. dr hab. Dariusz Kulesza, prof. dr hab. Jarosław Ławski, ks. dr Dariusz Wojtecki oraz Romuald Gumienniak, przyznała ją w tym roku prof. dr hab. Małgorzacie Książek-Czermińskiej za wierność chrześcijańskiemu etosowi humanisty poświadczaną wybitną twórczością naukową i eseistyczną, zapisaną m. in. w książce Gotyk i pisarze. Topika opisu katedry.” I tak jak w poprzednich latach, tłumy gości zebrały się, by uczcić Laureata kolejnej edycji Nagrody.

Wręczenie XXV Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego

Nagroda im. Franciszka Karpińskiego przyznawana jest przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” od 1995 r. Jej laureatami zostają osoby, których twórczość wyrasta z nurtu chrześcijańskiego. W poprzednich edycjach uhonorowani zostali m. in.: ks. Jan Twardowski, Ernest Bryll, prof. Anna Świderkówna, prof. Teresa Kostkiewiczowa, prof. Stefan Sawicki, Jan Leończuka, Wojciech Wencel, Przemysław Dakowicz, Wiesław Myśliwski i ks. prof. Jerzy Szymik. Celem Nagrody jest pogłębianie i upowszechnianie, czym w wymiarze chrześcijańskim jest literatura. Białystok nie jest przypadkowym miejscem wręczania tej Nagrody. Franciszek Karpiński – jeden z najwybitniejszych polskich poetów epoki oświecenia, prekursor stylu sentymentalnego w literaturze polskiej, poeta ludowy i narodowy – był związany właśnie z Białymstokiem. Przebywał na dworze Branickich od 1785 r. To właśnie tu, w starym kościele farnym, zwanym przez białostoczan „białym kościółkiem”, po raz pierwszy śpiewane były „Pieśni nabożne” Franciszka Karpińskiego. Któż z nas nie zna pieśni „Wszystkie nasze dzienne sprawy”, „Kiedy ranne wstają zorze” czy jedną z najpiękniejszych polskich kolęd „Bóg się rodzi”?

W 2019 r. XXV Ogólnopolska Nagroda Literacka im. Franciszka Karpińskiego trafi do rąk Prof. Małgorzaty Książek Czermińskiej. Laureatka urodziła się w 1940 roku w Lubomlu na Wołyniu. Od 1947 r. mieszka w Gdańsku. Ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Jest profesorem Uniwersytetu Gdańskiego. W kręgu jej zainteresowań badawczych znajduje się teoria powieści i prozy niefikcjonalnej, literatura polska XX wieku, a także związki literatury i sztuk wizualnych. Była przewodniczącą Komitetu Nauk o Literaturze PAN. To autorka i współautorka rozlicznych publikacji naukowych, badawczych oraz zbiorów tekstów. Wykładała literaturę polską między innymi w USA oraz Wielkiej Brytanii. Pośród jej dorobku, Kapituła Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego, uznała za szczególnie cenne jej badania nad obecnością katedr w literaturze.

To właśnie przez wzgląd na osobę Laureata oraz rangę przyznawanej Nagrody na uroczystości pojawili się znamienici goście, m. in.: ks. bp dr hab. Henryk Ciereszko – Przewodniczący Kapituły oraz jej pozostali członkowie, przedstawiciele władz Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” z Romualdem Guminniakiem – Członkiem Zarządu Stowarzyszenia oraz Zbigniewem Połoniewiczem – Dyrektorem Regionu Olsztyńsko-Białostockiego, reprezentanci władz miasta, Urzędu Wojewódzkiego i Marszałkowskiego, radni, przedstawiciele świata kultury, nauki i biznesu oraz rzesze miłośników twórczości tegorocznego Laureatki. Uroczystą Galę wręczenia Nagrody poprowadzili Aneta i Tomasz Filipowiczowie.

Tegoroczny wieczór, w sposób szczególny, otworzyła „Pieśń poranna” Franciszka Karpińskiego, by tak, jak to ma miejsce w wielu polskich domach i kościołach przy początku nowego dnia, rozpocząć słowami Patrona Nagrody. Spotkanie, w imieniu gospodarzy, otworzyła dyrektor Książnicy Podlaskiej – Jolanta Gadek. Podkreśliła, jak wielka jest Jej radość, że prowadzona przez Nią instytucja może być współorganizatorem wydarzenia, które zyskało już zasłużoną rangę nie tylko w naszym regionie, ale także w kraju. W ramach jej podziękowań za 25 lat trwania Nagrody, oprócz wszystkich członków Kapituły, szczególne podziękowania skierowała do Pani Bogusławy Wencław, za jej osobiste zaangażowanie w atmosferę spotkań Kapituły, oraz troskę o Nagrodę. Jako wyraz wdzięczności, wręczyła w imieniu Książnicy Podlaskiej statuetkę anioła, podkreślając, że Pani Bogusława jest swoistym „aniołem Nagrody Karpińskiego”. Ponadto doceniła, że laureatka – prof. Małgorzata Książęk-Czermińska, śledzi i bada topos katedry w literaturze na przestrzeni wieków. Dodała, że temat katedry wciąż wraca, jest szeroki, a katedra to nie tylko miejsce kultu, ale też było to kiedyś centrum życia społeczno-polityczno-gospodarczego. Katedra to też, jak mówiła, „pewna tajemnica, pewien symbol”. Jolanta Gadek zaznaczyła, że kapituła nagrody uznała za ważne przypomnienie wszystkim, czym we współczesnym świecie jest katedra. Następnie zgromadzonym został zaprezentowany klip wideo, przybliżający ideę Nagrody, postać jej Patrona oraz poszczególnych Laureatów, a także – w szczególny sposób – osobę tegorocznej Laureatki. Po prezentacji wideo głos zabrał Romuald Gumienniak – Członek Zarządu Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, który podsumował w podziękowaniach ćwierć wieku Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego, oraz jej rolę w misji Stowarzyszenia, polegającą na wydobywaniu i prezentowaniu autorytetów. Z kolei Przewodniczący Kapituły ks. bp dr hab. Henryk Ciereszko przypomniał o chrześcijańskich wartościach niesionych przez Nagrodę, które są bliskie wszystkim szlachetnym sercom. Zaznaczył, że Laureatka zachowuje w swojej pracy „piękny etos humanisty sięgający ku tym wartościom, którymi żyjemy, które są nam bliskie”, które kapituła Nagrody chce promować. Zanim komunikat Kapituły odczytała Bogusława Wencław – Kustosz Nagrody, pozwoliła ona sobie na osobiste podziękowania za piękny czas dla literatury dobrej i prawdziwej, która honorowana była tym wyróżnieniem w Białymstoku. Podkreśliła przy tym, niesamowitą okoliczność, jaką Nagroda sprawiała z roku na rok, do zaproszenia wybitnych postaci do Białegostoku i do zachwycenia ich stolicą Podlasia.

Tegoroczną laudację wygłosił członek Kapituły oraz Laureat Nagrody w 2004 r. – ks. prof. Jan Sochoń. Podkreślił on, że profesor Książek-Czermińska jest „jedną z najwybitniejszych humanistek w polskiej kulturze”, wychowawczynią wielu humanistów. Zaznaczył, że laureatka w swojej książce poświęconej toposowi katedry zbadała wiele utworów literackich w kulturze, gdzie ten motyw, topos, się pojawia, zebrała je i opisała. „Wiedzieliśmy, ze dajemy nagrodę osobie wybitnej, w związku z tym dobrze by było, gdyby poza laudacjami, żebyśmy byli także jej wdzięczni za to, że z humanistyki uczyniła miejsce, w którym ludzie mogą się porozumiewać, zwłaszcza w dzisiejszych, trudnych czasach” - powiedział ks. Sochoń.

Sama Laureatka powiedziała, że nie spodziewała się otrzymania takiej nagrody. Zaznaczyła, że patron nagrody, Franciszek Karpiński, to ktoś, „kogo dzisiaj nam potrzeba w czasach cywilizacji cyfrowej, aby nie zapominać, że jest taka poezja dla duszy i dla serca”. Podzieliła się z publicznością, że gdy tylko otrzymała informację o tym szczególnym wyróżnieniu, zaczęła się zastanawiać, czy zasługuje na to, by wpisać się w „rodzinę Laureatów” tej Nagrody. Ale gdy spojrzała na listę uhonorowanych postaci na przestrzeni ćwierćwiecza, zauważyła, że zna praktycznie wszystkich nagrodzonych w sposób osobisty, bliższy lub dalszy. Podczas swych podziękowań, wymieniała Laureatów poszczególnych lat, oraz swoje z nimi związki i ich zasługi. Skonkludowała, że „rodzina Nagrody” pewnie zgodziłaby się na przyjęcie jej skromnej osoby, dlatego też czuje, że nie przyniesie Nagrodzie wstydu.

Uroczysta Gala wręczenia XXV Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego została zwieńczona koncertem Chóru Uniwersytetu w Białymstoku. Istnieje on od 1976 r. Dyrygentem i kierownikiem artystycznym jest prof. Edward Kulikowski. Chór ten tworzą studenci, absolwenci i pracownicy uniwersytetu. Przez lata stał on się zdobywcą wielu nagród i wyróżnień w polskich i zagranicznych konkursach oraz na licznych festiwalach. W dniu 18 maja 2012 roku w Galerii Porczyńskich w Warszawie odebrał Nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka – jedno z najstarszych niepaństwowych wyróżnień w Polsce, które jest najważniejszą z nagród przyznawanych przez środowisko Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”. „Nagroda artystyczna” była wyrazem uznania i docenieniem wieloletniego, spontanicznego i bezinteresownego wysiłku chórzystów w propagowaniu w Polsce i za granicą muzyki polskiej, sakralnej i polskich pieśni patriotycznych. Dziś Chór Akademicki Uniwersytetu w Białymstoku jest wizytówką artystyczną nie tylko uczelni, ale także miasta i całego regionu, która trwa niezmiennie i z sukcesami od ponad 40 lat.