W pierwszym wystąpieniu pt. „Szanse i niebezpieczeństwa liturgii dziś” Abp Górzyński zauważył, że zbyt często w liturgii szuka się nowych
rozwiązań, które pozornie są atrakcyjne, ale odciągają uczestników od
jej istoty. „Istotą zaś jest nadawanie liturgii wymiaru celebracji. I
można powiedzieć, że to, co charakteryzuje dziś nasz czas i nasze
zadania, to nieuleganie zmianom, ale nadawanie liturgii jakości. To jest
dużo trudniejsze niż wprowadzanie nowych rozwiązań, wymaga bowiem
głębokiej świadomości tego, w czym uczestniczymy” – stwierdził.
W swojej refleksji nad naturą liturgii prelegent wskazał za Katechizmem
Kościoła Katolickiego, że jest wiara wyznawana - czyli dogmatyka, celebrowana
- czyli liturgia, i wiara wprowadzana w życie - teologia moralna. Mówił o
celebracji misterium jako wydarzenia zbawczego, w którym Bóg daje się
poznać „dotykalnie i namacalnie w swoim dziele”.
„Nie jesteśmy religią idei, nie jesteśmy religią Księgi. Chrześcijaństwo
jest religią zbawczego wydarzenia, jakim jest Jezus Chrystus. Dlatego
jedynym przedmiotem celebracji liturgii jest dzieło zbawcze Chrystusa,
czyli to, kim On jest i czego dokonał. «Festum nostrum Christus est» -
«naszym świętem jest Chrystus» i w Kościele nic innego nie świętujemy.
Człowiek dostał tylko swoją szansę włączenia się w to świętowanie ze
swoim ludzkim wymiarem życia” – mówił Abp Górzyński.
Hierarcha przypomniał stwierdzenie papieża Benedykta XVI o tym, że
„liturgia jest doskonałym darem”, w którym „każda poprawka jest
dewastacją”. Podkreślał, że troska o liturgię oznacza troskę o wierne
przekazanie tego daru, a formacja liturgiczna w Kościele jest fundamentalna, czego przykładem jest Kościół Wschodni.
Liturgia jednocześnie „najlepszą katechezą, którą Kościół zna, pod
warunkiem, że liturgia nie będzie przerabiana na katechezę, ale
pozostając liturgią, będzie stanowić najlepszą katechezę”.
Arcybiskup koadiutor Archidiecezji Warmińskiej stwierdził, że liturgia
jest najlepszą formacją duchową. Wskazywał, że „sercem troski Kościoła
jest troska o liturgię”. Pomiędzy współczesnymi tendencjami zwolenników
tradycjonalizmu i progresywizmu w liturgii apelował do duszpasterzy i
katechetów o formację wiernych do właściwego przeżywania liturgii.
Wskazał tu na trzy rzeczy: formację biblijną (lectio divina), czyli na
„poznanie na zasadzie przylgnięcia do tego, który w Piśmie Świętym się
objawia i działa”; formację do modlitwy, czyli do „wejścia w relację
osobowa z Bogiem, która ma cechy przymierza, czyli jest zobowiązująca”;
formację mistagogiczną, czyli kształtowania zdolności do odczytywania
znaków.
Konkludując wystąpienie, Abp Górzyński stwierdził, że liturgia może być
zarówno szansą jak i zagrożeniem, w zależności od tego, jak jest
sprawowana. Podkreślił jednocześnie, że świeccy nie są jedynie
odbiorcami liturgii, ale mają swoją własną funkcję jako jej czynni
uczestnicy.
W kolejnym referacie „Duch muzyki liturgicznej” ks. prof. Andrzej
Filaber, dyrektor Instytutu Szkolenia Organistów w Warszawie i konsultor
podkomisji ds. Muzyki Kościelnej KEP, przywołując Konstytucję o
liturgii Soboru Watykańskiego II, mówił o pięknie muzyki sakralnej,
która „nie jest dodatkiem, ale integralną częścią liturgii”. Jej celem
jest „chwała Boża i uświęcenie ludu Bożego”.
Prelegent zauważył, że niezbyt wyskoki poziom kultury muzycznej w naszym
kraju wiąże się ze słabym wychowaniem muzycznym w szkołach i
niedocenianiem płaszczyzny muzycznej również w Kościele. Przypomniał
następnie funkcję muzyki liturgicznej i funkcje muzyczne poszczególnych
osób związanych z posługą w liturgii – kantora, psalmisty, scholi oraz
muzyka kościelnego (organisty).
Ks. prof. Filaber podzielił się swoimi doświadczeniami duszpasterskimi w
tym zakresie oraz poddał do dyskusji zgromadzonych repertuar śpiewów
liturgicznych i wykształcenie muzyczne prowadzących liturgię.
Przestrzegał przed kulturą masową, czyli popkulturą, podporządkowaną
także w dziedzinie muzyki sakralnej tzw. przeciętnym gustom oraz
indywidualizmem w doborze repertuaru śpiewów liturgicznych. „Prawdziwa
sztuka ma siłę oddziaływania swoją głębią” – stwierdził.
Na zakończenie konferencji, po pytaniach skierowanych do prelegentów,
głos zabrał abp Edward Ozorowski. Zachęcał wszystkich zebranych,
duchownych i świeckich katechetów, do podjęcia szczególnej troski o
piękno liturgii oraz udzielił wszystkim paschalnego błogosławieństwa.
Na Zjazd Paschalny do Centrum Wystawienniczo-Konferencyjnego
Archidiecezji Białostockiej przybyło ponad 350 duszpasterzy i
katechetów. Jego organizatorami są Zespół ds. Formacji Duchowieństwa we
współpracy z Katedrą Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Białymstoku.
W Archidiecezji Białostockiej co roku odbywają się dwa zjazdy
naukowo-pastoralne: kolędowy i paschalny. Służą one stałej formacji
kapłanów i katechetów w zakresie wiedzy teologicznej oraz działalności
duszpasterskiej i katechetycznej.
Zjazd Paschalny duszpasterzy i katechetów
Duchowni i świeccy katecheci Archidiecezji Białostockiej uczestniczyli w Zjeździe Paschalnym, który w tym roku poświęconym był liturgii oraz duszpasterstwu liturgicznemu. Referaty podczas konferencji wygłosili Abp Józef Górzyński, Arcybiskup Koadiutor Archidiecezji Warmińskiej oraz ks. prof. Andrzej Filaber z Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie.