Dnia 7 grudnia 2017 r. o godz. 12:00 w auli św. Kazimierza w gmachu Seminarium Duchownego przy ul. Warszawskiej 46 odbyła się prezentacja projektu. Wykład wygłosił pracownik Biblioteki Uniwersyteckie mgr Wiesław Wróbel na temat: „Podsumowanie projektu Digitalizacja najstarszych starodruków ze zbiorów Biblioteki AWSD w Białymstoku”.
Dwuletnie działania władz Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego i jego Biblioteki skupione były wokół dwóch podstawowych celów – po pierwsze zabezpieczenie najstarszych starodruków wydanych w XVI w., po drugie zaś udostępnienie ich w wersji cyfrowej jak najszerszemu gronu odbiorców. Biblioteka AWSD w Białymstoku posiada kolekcję starodruków liczącą 1436 woluminów, a więc jedną z największych w regionie. W jej skład wchodzą w głównej mierze dzieła pochodzące z dawnej biblioteki Seminarium Duchownego w Białymstoku, działającego w latach 1820-1843, ale także z prywatnych zbiorów duchownych i osób świeckich, głównie żyjących w regionie Polski północno-wschodniej. W kolekcji znajdują się przede wszystkim dzieła o charakterze, tematyce lub przeznaczeniu religijnym, ale i prawniczym, historycznym czy ogólnonaukowym, głównie w języku łacińskim, ale także w języku polskim, francuskim, niemieckim, a nawet greckim. Na kolekcję składają się dzieła unikatowe, nie posiadające swoich odpowiedników w innych regionalnych kolekcjach i zbiorach. Wielki potencjał badawczy starodruków wynika nie tylko z ich treści, ale także zawartych w nich licznych znaków proweniencyjnych, odręcznych zapisków i notatek, które mogą stanowić przedmiot odrębnych badań naukowych.
Jak wspomniano na początku, realizacja zadania w roku bieżącym stanowiła kontynuację analogicznego zadania uwieńczonego sukcesem w 2016 r. W obu przypadkach działania realizowane w ramach zadania obejmowały w pierwszej kolejności przygotowanie ośmiu najstarszych starodruków do digitalizacji poprzez konserwację zabezpieczającą i renowację, polegającą m.in. na dezynfekcji obiektów, czyszczeniu mechanicznym i ręcznym poszczególnych kart, naprawie ubytków w okładzinach i pojedynczych kartach, poprawie zdeformowanych bloków ksiąg oraz w niektórych przypadkach całkowitej wymianie okładzin. Tego typu działaniom zabezpieczającym łącznie poddano 16 woluminów starodruków – w 2016 i 2017 r. po 8 woluminów (w 2017 r. w 8 woluminach było 10 tytułów). W tegorocznym zadaniu konserwacją objęto dzieła m.in. Jakuba Wuyka (Biblia, Kraków 1599 i Psałterz Dawidów, Kraków 1594), św. Tomasza z Akwinu (Summa totus theologiae, Antwerpia 1580), Domingo de Paz (Sermonum, Wenecja 1580), Jakuba z Witry (Sermones, Antwerpia 1575), św. Grzegorza z Nyssy (Opera, Kolonia 1551), czy papieża Innocentego III (Sermones, opuscula. Pars 1: sermones,Kolonia 1575). Są to więc dzieła wyłącznie religijne, w większości przedrukowujące kazania, interpretacje i studia teologiczne świętych, wybitnych filozofów i Ojców Kościoła. Częśćz tych starodruków wchodziła pierwotnie w skład prywatnej biblioteki ks. Jana Szyjkowskiego, scholastyka łuckiego i prepozyta bielskiego, a następnie stanowiły część biblioteki Seminarium Duchownego w Białymstoku (w latach 1820-1843).
Tak przygotowane starodruki przekazano do digitalizacji, realizowanej przez Digital-Center sp. z o. o. w Poznaniu. Przy czym w 2016 r. do partii wytypowanej w projekcie partii starodruków przeznaczonych do przygotowania do digitalizacji, dodano kolejne trzy woluminy z XVI stulecia, które zostały uprzednio poddane całkowitej konserwacji, ale nie były do tej pory zdigitalizowane. Na koniec, po zamknięciu całego procesu konserwacji i digitalizacji, starodruki otrzymały nowe opakowania typu OMNIBOX wykonane z bezpiecznej tektury bezkwasowej. Pliki macierzyste powstałe w wyniku digitalizacji zostały zarchiwizowane na serwerze Biblioteki AWSD, zaś ich kopie przekazano do Biblioteki Narodowej.
Starodruki zdigitalizowane w ramach projektu „Digitalizacja najstarszych starodruków ze zbiorów Biblioteki AWSD w Białymstoku – kontynuacja”, udostępnione są na platformie Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej. 11 starodruków z poprzedniej edycji projektu, w ciągu ostatniego roku obejrzało łącznie 336 użytkowników. Nie ma więc najmniejszych wątpliwości, że oba projekty były konieczne i ważne, jako działania zmierzające do zabezpieczenia dziedzictwa kulturowego regionu oraz upowszechniania cennych dokumentów bibliotecznych w wersji cyfrowej. Mamy nadzieję, że udostępnione w grudniu 2017 r. kolejne starodruki także spotkają się z dużym zainteresowaniem.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
