„Oprócz funkcji informacyjnej Schematyzmu, należy podkreślić, że stanowi on cenne źródło wiedzy dla historyków, ale też dla współcześnie żyjącego pokolenia i dla potomności” – mówił podczas prezentacji Abp Ozorowski, podkreślając potrzebę wydawania tego typu publikacji oraz trud zespołu redakcyjnego włożony w jej opracowanie i wydanie.

Początki i rozwój schematyzmów w Polsce przybliżył zebranym ks. dr Tadeusz Kasabuła, dyrektor Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego. Tego typu edycje, wydawane co kilka lat przez poszczególne diecezje, swoimi początkami sięgają połowy XVIII w., gdy były dodatkami do rubrycel. Prelegent ukazał jak z czasem wzbogacał się zasób, zakres i forma informacji zawartych w schematyzmach. Omówił też zawartość pierwszych schematyzmów Diecezji Wileńskiej oraz ich ewolucje, aż do czasów współczesnych.

W kolejnym wystąpieniu ks. dr. Andrzej Kakareko, kanclerz Kurii Metropolitalnej Białostockiej, zwrócił uwagę na znaczenie danych statystycznych zawartych schematyzmach. Podkreślał, że archidiecezja jest uprawniona i zobowiązana do zamieszczania tego rodzaju danych, gdyż obrazują one jej stan obecny i rozwój Kościoła lokalnego na przestrzeni ostatnich lat. Wyjaśniał również przyczyny różnic w statystykach świeckich i kościelnych.

Nowy Schematyzm Schematyzmie Archidiecezji Białostockiej ukazał się w roku jubileuszu 50-lecia święceń kapłańskich i 35-lecia sakry biskupiej Metropolity Białostockiego Abp. Edwarda Ozorowskiego.

Charakterystyczny dla tego typu publikacji układ został wzbogacony o wiele istotnych informacji. Przedstawione w niej zostały w zarysie dzieje Archidiecezji Białostockiej, informacje o jej głównych patronach, a także sanktuariach i diecezjalnych miejscach pielgrzymkowych.

Obok aktualnych danych personalnych kapłanów oraz informacjach o pełnionych przez nich posługach i obowiązkach duszpasterskich, kompendium przedstawia szczegółowo urzędy i instytucje działające na terenie archidiecezji, wydziały Kurii Metropolitalnej, archidiecezjalne rady i komisje, placówki Caritas oraz diecezjalne instytucje edukacyjne i formacyjne.

Główną część publikacji zajmuje prezentacja i dokładny opis poszczególnych parafii archidiecezji. Podane zostały: dane adresowe parafii, liczba katolików, porządek Mszy św., daty odpustów, wymienieni zostali posługujący w nich aktualnie kapłani, przedstawiony został rys historyczny parafii oraz działające na jej terenie zespoły, ruchy, grupy modlitewne i apostolskie. Całość wzbogacają kolorowe fotografie kościołów parafialnych.

Czytelnik znajdzie też w schematyzmie interesujące zestawienie statystyczne o archidiecezji. Zajmuje ona obszar 5,5 tys. km². Zamieszkuje ją blisko 429,3 tys. osób, z czego 355,7 tys. to katolicy. Na terenie archidiecezji działa 116 parafii. Liczba księży diecezjalnych wynosi 411 pracujących w kraju i za granicą, zaś w bieżącym roku akademickim w Seminarium Duchownym do kapłaństwa przygotowuje się 57 alumnów.

Do tych podstawowych informacji dołączono również statystyki dotyczące uczestnictwa wiernych w niedzielnej Mszy św. i przystępowania do Komunii św., informacje o strukturze parafii oraz udzielanych w ciągu roku w parafiach sakramentach.

Publikacja przedstawia także hierarchię Kościoła katolickiego w Polsce, informacje o poszczególnych diecezjach, niektóre instytucje kościelne w kraju i na świecie oraz ośrodki polskiego duszpasterstwa za granicą.

Jak mówi ks. Jarosław Jabłoński, dyrektor Archidiecezjalnego Wydawnictwa św. Jerzego - „tak naprawdę autorem schematyzmu jest sama Archidiecezja Białostocka, jako żywa i rozwijająca się część Kościoła powszechnego. Można stwierdzić, że schematyzm diecezjalny jest swego rodzaju raportem o jej strukturach, parafiach i duchowieństwie. Historycy, badacze i zwykli czytelnicy, porównując kolejne jego edycje, odnajdą zmiany, jakie dokonują się w diecezji, zauważą, jak ona się rozwija”.

„Zmieniają się proboszczowie, księża pełniący rozmaite funkcje i posługi w diecezji, powstają nowe parafie, wznoszone są nowe świątynie. To wszystko możemy odnaleźć kolejnych edycjach schematyzmów, które dokumentują «tu i teraz» naszej diecezji” – dodaje ks. Jabłoński.

Nowy Schematyzm można nabyć w Archidiecezjalnej Księgarni św. Jerzego, przy ul. Kościelnej 1 w Białymstoku.