Najświętsza Maryja Panna Ostrobramska Matka Miłosierdzia

(uroczystość - 16 listopada)

W święto Najświętszej Maryi Matki Kościoła, 5 czerwca 1995 r., w czwartą rocznicę wizyty Ojca Świętego w Białymstoku, miała miejsce koronacja obrazu Matki Bożej Miłosierdzia z archikatedry białostockiej. Koronatorami obrazu, w obecności blisko 30 biskupów, licznych kapłanów oraz ogromnych rzesz wiernych byli: metropolita krakowski kard. Franciszek Macharski, metropolita wrocławski kard. Henryk Gulbinowicz, arcybiskup metropolita wileński Audrys Baczkis i arcybiskup metropolita białostocki Stanisław Szymecki. Na uroczystości obecny był też Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Wałęsa.

Kult Ostrobramskiej Matki Miłosierdzia na białostockiej ziemi rozpoczął się prawdopodobnie w początkach XIX w. Nabożeństwo do Madonny z Ostrej Bramy nabrało szerszego zasięgu po rozbiorach, a najbardziej spopularyzował je Adam Mickiewicz. Rok 1834, będący datą pierwszego wydania Pana Tadeusza ze słynną inwokacją, przez znawców uważany jest za przełomowy w rozwoju kultu „Tej, co w Ostrej świeci Bramie”, który w ciągu XIX w. objął cały kraj i emigrację.

W Wilnie i na terenie całej Diecezji Wileńskiej kult ten był jednak tłumiony przez władze zaborcze. Dopiero ukaz tolerancyjny z 1905 r. pozwolił na swobodniejsze wyrażanie czci do Matki Boskiej Ostrobramskiej i udawanie się do Niej w pielgrzymkach. Takie pielgrzymki od tego czasu przybywały także z Białegostoku. Odzyskanie niepodległości przez Polskę i koronacja Obrazu Ostrobramskiego w 1927 r. (2 lipca) przyczyniły się do dalszego upowszechnienia czci do Matki Miłosierdzia z Ostrej Bramy. W latach II wojny światowej nabożeństwo do Niej łączyło się z kultem do Miłosierdzia Bożego, który w Wilnie miał swój początek dzięki s. Faustynie i jej spowiednikowi ks. Michałowi Sopoćce.

Kult Ostrobramskiej Matki Miłosierdzia na wzór wileński przeniósł do Białegostoku, do obecnej katedry, abp Romuald Jałbrzykowski. Zmuszony do wyjazdu z Wilna, osiadł przy kościele farnym w Białymstoku i stąd zarządzał archidiecezją. W kilka miesięcy po przyjeździe, jesienią 1945 r., zapoczątkował „Nowennę Opieki Matki Bożej Ostrobramskiej”. Przywiózł on ze sobą z Wilna kopię Madonny Ostrobramskiej. Biskup Henryk Gulbinowicz zorganizował w 1971 r. uroczystości 300-lecia kultu Matki Bożej Ostrobramskiej, natomiast bp Edward Kisiel, w związku z 50-leciem koronacji Obrazu Ostrobramskiego, przygotował specjalną kaplicę Ostrobramskiej Matki Miłosierdzia w prokatedrze białostockiej. W kaplicy tej umieszczono wierną kopię Madonny z Ostrej Bramy, namalowaną przez znaną malarkę wileńską Łucję Bałzukiewicz w Wilnie w 1927 r. Obraz i kaplicę poświęcił 27 listopada 1977 r. kard. Karol Wojtyła, ówczesny Arcybiskup Metropolita Krakowski.

Troska o koronację spoczęła na następcy abp. Kisiela – arcybiskupie metropolicie Stanisławie Szymeckim. „Królewski diadem” został poświęcony przez Ojca Świętego Jana Pawła II 12 marca 1995 r. Uroczystości koronacyjne, które zgromadziły przed archikatedrą kilkanaście tysięcy wiernych, miały miejsce 5 czerwca 1995 r.

Św. Jerzy, Męczennik

(uroczystość - 24 kwietnia)

Święty Jerzy jest głównym Patronem Archidiecezji Białostockiej. Jego wezwanie nosi kaplica Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego. W budynku Kurii Metropolitalnej Białostockiej przy ul. Kościelnej 1 istnieje wydawnictwo i księgarnia noszące imię św. Jerzego.

Święty Jerzy pochodził z Kapadocji (na terenie dzisiejszej Turcji). Urodził się w III wieku w zamożnej rodzinie rzymskiego oficera. Po ojcu odziedziczył zamiłowanie do służby wojskowej, a dzięki swym umiejętnościom został dowódcą wojsk stacjonujących w Persji. W okresie prześladowania chrześcijan za Dioklecjana miał publicznie zedrzeć z murów miasta Nikomedii edykt cesarski grożący śmiercią wszystkim wyznawcom Chrystusa. Aresztowany i osadzony w więzieniu, nie wyparł się swej wiary, za co został poddany straszliwym torturom. W jednym z poświęconych mu tekstów czytamy: „Najpierw został przymocowany do krzyża, a jego ciało szarpano żelaznymi grzebieniami. Następnie przywiązano go łańcuchami do stołu i przybito gwoździami. Potem próbowano go otruć. Wytrzymawszy wszystkie te męki, został umieszczony pomiędzy dwoma kołami z ostrymi krawędziami, następnie piłowany z góry w dół, gotowany w kotle z wrzącym olejem i w końcu ścięty”. Miejscem egzekucji była palestyńska miejscowość Lidda; jako datę wskazuje się dzień 23 kwietnia roku 303 lub 305. Legenda o Świętym zabijającym smoka w celu uratowania przeznaczonej na ofiarę i skazanej na pożarcie córki królewskiej, powstała dopiero w początkach XII wieku.

Święty Jerzy czczony jest głównie jako orędownik rycerstwa i żołnierzy. Za panowania pierwszych królów normandzkich w Anglii obrano go Patronem tego kraju. W ikonografii przedstawiany jako uzbrojony rycerz na koniu, w momencie walki ze smokiem. W liturgii wspominany jest 23 kwietnia. W Polsce, ze względu na przypadającą na ten dzień uroczystość św. Wojciecha, wspomnienie przeniesiono na dzień następny.

Błogosławiona Bolesława Lament (1862-1946) - apostołka zjednoczenia chrześcijan

(wspomnienie - 29 stycznia)

Na trasie IV pielgrzymki Ojca Świętego do Polski, w czerwcu 1991 r. znalazł się Białystok. Była to pierwsza papieska pielgrzymka do Ojczyzny po odzyskaniu wolności. Dzień 5 czerwca 1991 r. zapisał się w historii miasta i Kościoła lokalnego jako wielka, niepowtarzalna i jedyna w swoim rodzaju uroczystość. Na lotnisku Papieża powitali biskupi Edward Kisiel i Edward Ozorowski, przedstawiciele władz oraz tłumy wiernych. We Mszy św. na lotnisku mogło wziąć udział ponad 200 tysięcy wiernych.

Msza św. rozpoczęła się od uroczystej beatyfikacji Sługi Bożej s. Bolesławy Marii Lament, założycielki Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny. Przez ostatnie lata swego życia mieszkała ona w Białymstoku, gdzie zmarła 29 stycznia 1946 r.

Bolesława Lament urodziła się 3 lipca 1862 r. w Łowiczu. Lata dzieciństwa i młodości błogosławionej Bolesławy przypadły na okres szczytowego antagonizmu narodowo-wyznaniowego panującego po upadku powstania styczniowego. Po ukończeniu rosyjskiego progimnazjum w Łowiczu i uzyskaniu pełnych kwalifikacji krawieckich w Warszawie, otworzyła pracownię krawiecką w rodzinnym mieście. Pracując zawodowo, prowadziła głębokie życie wewnętrzne pod kierunkiem ks. Antoniego Chmielowskiego, wikariusza kolegiaty łowickiej. W dwudziestym drugim roku życia wstąpiła do Zgromadzenia Rodziny Maryi w Warszawie. Po kilku latach wypełnionego wiernością życia zakonnego, doświadczyła wewnętrznej niepewności co do wyboru zgromadzenia. Po wygaśnięciu ślubów czasowych, za radą spowiednika, opuściła Zgromadzenie Rodziny Maryi z zamiarem wstąpienia do zakonu klauzurowego. Wstąpienie pragnęła poprzedził rekolekcjami, podczas których spotkała się ze sprzeciwem rekolekcjonisty odnośnie jej życiowej decyzji. Rekolekcjonista wskazał jej pracę społeczno-religijną wśród dzieci i młodzieży narażonej na utratę wiary i katolickiego ducha jako pilniejszą dziedzinę odpowiedzialności. Błogosławiona Bolesława od początku swego życia doświadczyła rzeczywistości podzielonego chrześcijaństwa. Głęboko przejęta Chrystusową modlitwą, „aby wszyscy stanowili jedność,” boleśnie przeżywając fakt rozdarcia Kościoła, pragnęła podjąć działalność zmierzającą do pojednania Kościoła rzymskokatolickiego z Kościołem prawosławnym. W ówczesnych warunkach, bez ryzyka narażenia wolności, a nawet życia, było to niemożliwe. Jednak jej miłość do Boga i gotowość na każdą ofiarę, aby tylko pomóc ludziom się zbawić, była większa od obiektywnych przeszkód. Bolesława kierowana odpowiedzialnością za katolickie wychowanie polskiej młodzieży żyjącej na Białorusi, opuściła w 1903 r. ziemię ojczystą i udała się do Mohylewa. Błogosławiona Bolesława, pragnąc rozszerzyć działalność zgromadzenia, zapewniła siostrom zdobywanie uniwersyteckiego wykształcenia i uzyskała kościelne zatwierdzenie zgromadzenia, w 1907 r. z całą wspólnotą zakonną przeniosła się do Petersburga, ówczesnej stolicy Rosji i siedziby arcybiskupów mohylewskich. Pełniąc przez 30 lat obowiązki przełożonej generalnej zgromadzenia błogosławiona Bolesława miała duży wpływ na utrwalenie w nim idei ekumenicznych i misyjnych. Łaskę ekumenicznego i misyjnego powołania ceniła jako największy dar Opatrzności Bożej. W 1935 r. ze względu na podeszły wiek i słabnące zdrowie zrzekła się urzędu przełożonej generalnej. W dalszym ciągu jednak bardzo czynnie angażowała się w działalność zgromadzenia, szczególnie w Białymstoku. Zmarła 29 stycznia 1946 r.

Relikwie Błogosławionej Bolesławy, otoczone wielką czcią wiernych, spoczywają w kaplicy Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny, noszącej tytuł Sanktuarium bł. Bolesławy w Białymstoku przy ul.Stołecznej 5. Liturgiczne wspomnienie obchodzone jest 29 stycznia.

Błogosławiony Michał Sopoćko (1888-1975)

(święto - 28 września)

Ksiądz Michał Sopoćko, propagator kultu Miłosierdzia Bożego, spowiednik św. Faustyny Kowalskiej, zmarły 15 lutego 1975 r. w Białymstoku został ogłoszony 28 września 2008 r. błogosławionym Kościoła katolickiego. Uroczystości beatyfikacyjne odbyły się przy Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Białymstoku z udziałem blisko 100 tys. wiernych.

Ks. Michał Sopoćko urodził się 1 listopada 1888 roku w Juszewszczyźnie, w powiecie oszmiańskim, na Wileńszczyźnie. Po ukończeniu szkoły miejskiej w Oszmianie wstąpił w roku 1910 do Seminarium Duchownego w Wilnie. Święcenia kapłańskie otrzymał w roku 1914. Pracował kolejno jako wikariusz w Taboryszkach (1914-1918), następnie jako kapelan Wojska Polskiego w Warszawie i Wilnie (1918-1932). Przez pięc lat pełnił obowiązki ojca duchownego w Seminarium Duchownym w Wilnie (1927-1932). Najdłużej jednak pracował jako profesor teologii pastoralnej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i w Wyższym Seminarium Duchownym w Białymstoku (1928-1962). Jako spowiednik Świętej S. Faustyny Kowalskiej zainteresował się kultem Miłosierdzia Bożego i stał się nie tylko jego głosicielem, ale również dał podstawy teologiczne tego kultu. Jest Założycielem nowego zgromadzenia zakonnego Sióstr Jezusa Miłosiernego (1941 r.). Zmarł 15 lutego 1975 r. w Białymstoku. Od 1988 r. jego doczesne szczątki zostały przeniesione do Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Białymstoku. Uroczysta beatyfikacja ks. Michała Sopoćki odbyła się 28 września 2008 r. w Białymstoku.

Uroczystościom beatyfikacyjnym przewodniczył delegat Ojca Świętego Benedykta XVI abp Angelo Amato. Homilię wygłosił metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz. Na uroczystość przybyli m.in.: arcybiskup metropolita wileński kard. Audrys Juozas Bačkis, metropolita mińsko-mohylewski abp Tadeusz Kondrusiewicz, metropolita Foggi w południowych Włoszech abp Francesco Pio Tamburino, kardynałowie, Nuncjusz apostolski abp. Józef Kowalczyk, arcybiskupi i biskupi polscy, około 500 kapłanów z kraju i zagranicy, prawosławny ordynariusz Diecezji Białostocko-Gdańskiej abp Jakub oraz około 100 sióstr ze Zgromadzenia Jezusa Miłosiernego. Razem z nimi przybyły pielgrzymki z 13 krajów, w których obecne są siostry. W uroczystości wzięli udział Prezydent RP Lech Kaczyński i ostatni Prezydent na Uchodźstwie, Ryszard Kaczorowski.

Prośbę o beatyfikację ks. Michała Sopoćki skierował metropolita białostocki abp Edward Ozorowski. Ksiądz Krzysztof Nitkiewicz, postulator procesu beatyfikacyjnego odczytał biogram Sługi Bożego. Z upoważnienia Benedykta XVI, abp Angelo Amato odczytał po łacinie list apostolski, w którym Ojciec Święty wpisał ks. Michała Sopoćkę w poczet błogosławionych i ogłosił, że jego liturgiczne wspomnienie obchodzone będzie w dniu 15 lutego. Formułę beatyfikacyjną w języku polskim wypowiedział metropolita białostocki abp Edward Ozorowski. Następnie dokonano odsłonięcia obrazu nowego Błogosławionego. Po uroczystym odśpiewaniu Alleluja W.A. Mozarta przez chóry białostockie, z dolnego kościoła Sanktuarium Miłosierdzia Bożego, wyruszyła procesja z relikwiami bł. ks. Michała Sopoćki. Relikwie niósł Kustosz Sanktuarium ks. Andrzej Kozakiewicz razem z siostrami ze Zgromadzenia Jezusa Miłosiernego. Relikwiarz został złożony przed odsłoniętym obrazem Błogosławionego autorstwa Danuty Waberskiej.

W homilii kard. Stanisław Dziwisz zauważył: „Potrzeba było mądrości, duchowej wrażliwości i świętości życia ks. Michała, by w wizjach prostej Siostry rozpoznać Boże przesłanie skierowane do całego świata”. Kardynał przypomniał, że Opatrzność posłużyła się tym kapłanem, by niezmienna prawda o Miłosierdziu Bożym dotarła w sposób szczególny do umysłów i serc ludzi XX w.

W liturgii beatyfikacyjnej, która odbyła się przy Sanktuarium, gdzie znajdują się doczesne szczątki ks. Sopoćki, uczestniczyło około 100 tys. wiernych. Wokół Sanktuarium, na transparentach, rozwieszone były słowa Jezusa do s. Faustyny o nowym Błogosławionym: „Myśl jego jest ściśle złączona z myślą moją” i „Jest to kapłan według serca mojego”.

15 lutego 2016 r. Rada Miasta Białystok na uroczystej sesji przyjęła uchwałę ustanawiającą bł. ks. Michała Sopoćkę Patronem Białegostoku. Na inicjatywę mieszkańców Rada zgodziła się już w maju 2015 r., zaś 7 stycznia 2016 r. zgodę na ogłoszenie ks. Sopoćki patronem miasta wyraziła również Stolica Apostolska. Święto Patrona Białystok obchodził będzie 28 września, w rocznicę beatyfikacji ks. Sopoćki.

Ksiądz Michał Sopoćko jest drugim błogosławionym z Białegostoku. W 1991 r. papież Jan Paweł II beatyfikował s. Bolesławę Lament. Do błogosławionych zaliczani są też kapłani Archidiecezji Białostockiej, którzy zostali uznani za męczenników II wojny światowej oraz beatyfikowany w 2010 r., pochodzący z Białostocczyzny ks. Jerzy Popiełuszko.