Przeminęło już niemal jedno pokolenie od chwili, kiedy usłyszeliśmy słynną proklamację: Habemus Papam. Excellentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum Carolum Wojtyła!

W czasie tego pokolenia tak wiele się zmieniło w naszych domach, w najbliższym otoczeniu, w naszej Ojczyźnie, w całym świecie... Pojawiły się nowe państwa, mamy więcej bezpośrednich sąsiadów...

W tym pokoleniu zmieniło się też postrzeganie Ojca Świętego... W miejsce Papieża, który przybywa da paese lontano - "z dalekiego kraju", pojawiła się bardzo wyraźna sylwetka Biskupa Rzymu.

Polskie pielgrzymki udające się do Wiecznego Miasta, aby się spotkać ze swym Rodakiem, nie różnią się od innych: Włochów, Niemców, Amerykanów, Czechów... Jest jeszcze trochę wzruszenia, gdy Ojciec Święty przemawia po polsku, trochę dumy, że to "nasz Papież", ale dominuje świadomość, że nie wolno Go zawłaszczać dla siebie. Dlatego dzisiaj - rzecz paradoksalna - im mniej bezpośrednich świadków wydarzenia sprzed 23 laty, tym jaśniejszy i czystszy wizerunek Tego, który z woli Chrystusa pełni w Kościele Powszechnym posługę miłości. Oczywiście, nie zapomnimy, że jest On synem tej, polskiej ziemi. Ale to nie przeszkadza, że nasz dar dla Kościoła Powszechnego staje się coraz bardziej czysty, bezinteresowny...

W tegorocznych komentarzach pontyfikat Jana Pawła II określa się najczęściej: pontyfikat przełomu. Trzeba więc zadać sobie pytanie: o jaki przełom chodzi? Czy jest to Papież "przełomowy", sprawujący swoją posługę w odmiennym stylu, rozpoczynający jakieś nowe czasy w Kościele? Trzeba przyznać, że takie rozumienie posługi Jana Pawła II pochlebiałoby nam, Polakom! Jakże bylibyśmy dumni, że to właśnie nasz rodak dokonał przełomu w instytucji - według powszechnej opinii -niewzruszonej. Zanim jednak zachłyśniemy się z zachwytu nad taką możliwością, uczyńmy refleksję nad posługą Piotra w świetle Ewangelii.

Gdy [Jezus] przechodził obok Jeziora Galilejskiego, ujrzał dwóch braci, Szymona, zwanego Piotrem, i brata jego Andrzeja, jak zarzucali sieć w jezioro; byli bowiem rybakami. I rzekł do nich: 'Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi'. Oni natychmiast zostawili sieci i poszli za Nim (Mt 4,18-20).

- Jezus zapytał ich: 'A wy za kogo Mnie uważacie? ' Odpowiedział Szymon Piotr: 'Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego'. Na to Jezus mu rzekł: (...) Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze Królestwa Niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie (por. Mt 16,15-19).

- (...) Ja prosiłem za tobą, żeby nie ustala twoja wiara. Ty ze swej strony, utwierdzaj twoich braci. (Łk 22,31-32).

'Powiadam ci, Piotrze, nie zapieje dziś kogut, a ty trzy razy wyprzesz się tego, że Mnie znasz' (Łk 22,34).

Piotr zaś rzekł: 'Człowieku, nie wiem, co mówisz'. (...) A Pan obrócił się i spojrzał na Piotra. Wspomniał Piotr na słowo Pana, jak mu powiedział: 'Dziś, zanim kogut zapieje, trzy razy się Mnie wyprzesz'. Wyszedł na zewnątrz i gorzko zapłakał, (por. Łk 22,60-62).

Trwali oni w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwie. (Życie pierwotnego Kościoła; Dz 2, 42)

Powołanie, walka o zrozumienie Mistrza, słabość aż do zaparcia się, ale natychmiastowy płacz żalu. Jest to Piotr, który jest świadkiem najważniejszych tajemnic Jezusa, a także ten z Apostołów, który w imieniu swoich współbraci pyta i trafnie odczytuje tajemnicę Jezusa jako Mesjasza.

Tak ukazuje się Piotr na kartach Ewangelii. Taki jest kolejny jego następca, jak często mówimy: Piotr naszych czasów. I podobnie jak Piotr po zmartwychwstaniu Pana, tak dzisiejszy Piotr jest świadkiem, który utwierdza swoich braci w wierze (por. Łk 22,31-32) i uczy współczesny Kościół trwać w nauce Apostołów (por. Dz 2,42).

"Piotr naszych czasów" przede wszystkim trwa w nauce Apostołów, jak to zapisał autor Dziejów Apostolskich: Trwali oni w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwie (Dz 2,42).

- Trwać w nauce Apostołów to wierność apostolskiej tradycji. Kościół jest i pozostanie stróżem, który pieczołowicie strzeże depozytu wiary. Ale Kościół jest także posłany po to, aby ten depozyt wiary głosić wszystkim narodom. Jest to więc stałe odkrywanie autentycznego nauczania Apostołów i jaśniejszego ukazywania go człowiekowi współczesnemu.

- Pontyfikat Jana Pawła II to trwanie we wspólnocie. Działalność i nauczanie Ojca Świętego jest otwarta, publiczna, w każdym niemal szczególe. Nie jest to jednak ukazywanie siebie na forum publicznym. Ojciec Święty jakby wychodzi naprzeciw człowieka, aby tworzyć wspólnotę. Są to wielkie spotkania budowane podczas kolejnych pielgrzymek. Pragnę w tym miejscu wspomnieć z ogromną wdzięcznością śp. Biskupa Jana, którego dzisiaj pożegnaliśmy na wieczny odpoczynek, a który w przygotowaniu ostatnich pielgrzymek Ojca Świętego do Polski spełniał tak istotną rolę. Ostatnia, 95-ta Pielgrzymka Ojca Świętego do Kazachstanu i Armenii jest dobitnym świadectwem jego wyjścia naprzeciw pragnieniu narodów, lokalnych władz, a przede wszystkim mieszkających tam chrześcijan. Było to także wyjście naprzeciw tym wyzwaniom, jakie przyniosły ze sobą wydarzenia z września br. Ojciec Święty, niezależnie od doraźnych, chociażby bardzo dramatycznych wydarzeń, realizuje swój plan. Dokładniej - nie tyle realizuje swój plan - ile włącza swoją posługę w dzieje tego świata, którym kieruje Bóg - jedyny Pan historii.

Dzisiaj - niestety - konflikt trwa. Kto jednak potrafi ocenić wpływ determinacji Ojca Świętego, aby spotkanie z ludem Kazachstanu doszło do skutku, na powstrzymanie decyzji kierowanych pragnieniem zemsty i natychmiastowego odwetu? Kto potrafi obliczyć liczbę oszczędzonych ofiar ślepej reakcji człowieka?

- Ojciec Święty trwa w łamaniu chleba. To jest trwanie we wspólnocie chrześcijan, których łączy Eucharystia... Jak bardzo ta posługa Ojca Świętego jest potrzebna Kościołowi Powszechnemu, który realizuje swoje powołanie w krajach o różnej tradycji i kulturze! Papieska posługa jedności umacnia Kościół działający w pewnym napięciu: z jednej strony wiara, która łączy, a z drugiej wierność własnej, lokalnej tradycji. Jan Paweł II jest tym, który umie okazać szacunek dla tego co własne i drogie dla społeczności lokalnej, chociażby w geście włożenia indiańskiego kapelusza... A jednocześnie nie zapomina, że Kościół jest jeden, i do zachowania tej jedności w Chrystusowym Kościele nawołuje. W tym pełnieniu znaku jedności w różnorodnym świecie, Ojciec Święty wykazuje posłuszeństwo poleceniu Mistrza: A ty umacniaj swoich braci w wierze.

- Trwanie w nauce Apostołów to trwanie na modlitwie. To jest posługa dla całego świata. Modlitwa w intencji wszystkich, o czym zapewnia Ojciec Święty... Przekonują się o prawdzie tego trwania Ojca Świętego na modlitwie wszyscy, którzy zdecydowali się na spotkanie z nim. Ilu pielgrzymów przewija się każdego dnia przez Rzym, ile milionów osób zgromadził Ojciec Święty na kolejnych etapach swego pielgrzymowania? A te ogromne tłumy na polskich spotkaniach Jana Pawła II? Przecież dobrze wiemy, z czym nasi bracia i siostry przybywają. Nie zawsze z pobożności i na modlitwę. Często z ciekawości, bo tak wypada. Jak to, być w Rzymie i nie widzieć papieża? Ale później szumiący, bezimienny tłum zaczyna wpatrywać się w "Białą Postać" i stopniowo włączać w wielką modlitwę Ludu Bożego. Jakże znacząca jest wypowiedź współczesnego ukraińskiego poety, Stanisław Szewczenko, n.b. wyznania prawosławnego, który pisze:

Powszechnie jest znana miłość papieża do wszystkiego, co proste, codzienne, zwyczajne, a jednocześnie zdumiewająca umiejętność zatopienia się w modlitwie, jakby nie istniało nic wokół. Niemal zazdrościłem Polakom, że mają kogoś, kogo mogą w pełni akceptować, słuchać i odczuwać dumę z tej wspólnoty (Karol Wojtyła. Człowiek, duszpasterz, poeta. Lwów 2001, s. 6).

Jeden z polskich teologów przeprowadził ciekawą analogię pomiędzy sfilmowanym dziełem Henryka Sienkiewicza Quo vadis, a pontyfikatem Jana Pawła II stwierdzając:

"Doświadczenie Piotra dopełnia się w życiu jego następcy, Jana Pawła II. Zapewne i On stawiał i stawia to pytanie: Quo vadis, Domine?, które przekłada się na różnego rodzaju pytania o plany Boże i różne "dlaczego?" Szczególnie w takich momentach jak 13 maja 1981 r.

Z głębi serc ludzi wierzących wznosi się dziękczynienie za powrót Piotra do Rzymu i za wytrwałość, z jaką prowadził braci do nawrócenia i świętości. Tym dziękczynieniem obejmujemy również Osobę Jana Pawła II, Piotra naszych czasów. Jego liczne podróże apostolskie i cała działalność są wyrazem głębokiej więzi z Chrystusem Ukrzyżowanym i Zmartwychwstałym. Są one zapewne owocem stawianych wielokrotnie pytań. Składamy Bogu dzięki za te wszystkie pytania kierowane przez dzisiejszego Piotra do Chrystusa. Składamy również dzięki za odpowiedzi Chrystusa. (Ks. Prał. Zbigniew Kiernikowski: Pytanie Piotra. W: L`Osservatore Romano, Numer 10 (237)2001,s. 17- 16)

Ojciec Święty Jan Paweł II jest więc Papieżem przełomu, ale w innym sensie. Jest Piotrem, który ma świadomość przełomu wieków, przełomu w obyczajach, w przyjętych wartościach, przełomu informatycznego, technologicznego, cywilizacyjnego... On trwa i nieustannie niesie światło Ewangelii, aby rzucało ożywcze światło na nasze, przełomowe czasy. Jan Paweł II trwa w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwie (Dz 2, 42), a wierny poleceniu Jezusa: Ty ze swej strony, utwierdzaj twoich braci (Łk 22, 32) coraz bardziej dostrzegamy w Nim Sługę sług Bożych. Amen.

Abp Wojciech Ziemba