Moja córka od pewnego czasu chodzi na spotkania do Stowarzyszenia Animy i Mangi. Co to jest?

Jest to jedno z pytań, zadanych telefonicznie dyżurującym w Punkcie Informacyjnym o Sektach i Nowych Ruchach Religijnych w Białymstoku.

Słowo manga ( dawny zapis mangha) pochodzi z języka japońskiego i oznacza w wolnym tłumaczeniu "niepohamowane obrazy". Jest to swoisty japoński styl rysowania oraz wizualnej narracji. Dzisiaj tym słowem określa się japońskie komiksy. Słowo anime oznacza zaś japoński film animowany oparty na mandze. Charakterystycznymi cechami anime są nienaturalnie duże oczy i dziwne, a zarazem imponujące fryzury. W polskiej telewizji mogliśmy oglądać przez dłuższy czas japoński serial anime "Czarodziejka z Księżyca". Z tego typu gatunkiem związane są również popularne dziś "Pokemony".

Anima i Manga posiada obecnie bardzo wielu sympatyków. Powstają Kluby i Stowarzyszenia Animy i Mangi. Zwolennicy tego gatunku uważają animę, powstałą na bazie mangi za fenomen na skalę światową . Twierdzą, że jest to jednocześnie i produkcja masowa i niepowtarzalna sztuka, popkultura i historia, kicz i dzieło, rzeczywistość i fantazja jednocześnie. Należy zaznaczyć, że tego typu produkcja skierowana jest nie tylko do dzieci, ale również do dorosłych. Anima i manga dzieli się bowiem na wiele gatunków. I tak np. "Shojo" jest mangą dla dziewcząt (charakteryzuje ją kwiecistość i wątek miłosny), "shonen" - dla chłopców, zaś "hentai" to manga erotyczna dla dorosłych.

Nie należy dziwić się, że anima i manga zyskuje dziś coraz to nowych zwolenników. Filmy tego typu mogą rzeczywiście zaskakiwać i przyciągać widza swoją różnorodnością, rysunkiem, akcją. Propagatorzy tego gatunku podkreślają, że w przeciwieństwie do komiksu w stylu amerykańskim, postacie tworzone w mandze są pełniejsze i bez względu na to czy są pozytywne, czy negatywne, mają swoistą osobowość. Każda z tych postaci jest tak pomyślana, aby była mieszanką sprzeczności. I rzeczywiście, w porównaniu z amerykańskim scenariuszem, gdzie praktycznie od razu wiadomo, kto jest zły, a kto dobry i jakie będzie zakończenie, manga jest nieprzewidywalna, w niej zdarzyć się może wszystko.

Aby jednak zrozumieć dlaczego tak się dzieje, powinniśmy uświadomić sobie, że manga jest wytworem kultury Japonii, jej tradycji, zwyczajów, obrzędów, które bardzo ściśle wiążą się z narodową religią Japończyków, shintoizmem.

Shintoizm jest religią skoncentrowaną na siłach natury, uznawanych za przejaw nadprzyrodzonej energii. Zjawiska przyrody: słońce, burzę, piorun, morze lub takie zjawiska dobroczynne jak zwierzęta, góry, kamienie, żywność, ryż, drzewa, źródła pojmowano jako uduchowione czy zamieszkane przez duchy, które czynnie oddziałują na życie ludzkie. Dlatego podstawowym pojęciem shintoizmu jest kami czyli istota wyższa, obdarzona ponadludzką siłą (bóstwo, duch). Stąd właśnie samo słowo shintoizm tłumaczy się jako "droga ustanowiona przez bóstwa", "ład ustanowiony przez kami".

Shintoistyczny kult połączony z takimi formami wierzeń popularnych, jak wywoływanie duchów, wróżbiarstwo, przesądy, magia lecznicza, legł u podstaw mangi. Nic więc dziwnego, że świat mangi, to świat, w którym toczy się nieustanna walka, w którym istnieje co prawda podział na dobrych i złych bohaterów, ale nie jest on jednoznaczny, ponieważ pierwiastki dobra i zła mieszają się ze sobą. Takie rozumienie świata wynika z zupełnie obcej nam koncepcji, zgodnie z którą dobro jest drugą stroną zła i odwrotnie. W kulturze Wschodu nie ma znanego nam z Biblii bezkompromisowego zwalczania się sił światła i ciemności, Boga i szatana.

Manga uruchamia wyobraźnię, oddziałuje niezwykle mocno i sugestywnie na psychikę. To oddziaływanie niezauważalnie zmienia sposób myślenia i działania odbiorców, prowadząc do stopniowego odrzucania dotychczasowego systemu wartości. (c.d.n.)

Joanna Jarzębińska-Szczebiot
Marek Szczebiot