Jubileusz, Rok Jubileuszowy lub inaczej Rok Święty sięga tradycją Starego Testamentu (zob. Kpł 25,10-12). Co 50 lat obchodzono w Izraelu rok jubileuszowy, którego rozpoczęcie oznajmiano dęciem w róg - jobel, stąd nazwa - jubileusz. Do tej tradycji nawiązał papież Jan Paweł II w swoim liście Tertio millenio adveniente (TMA), przygotowując Kościół do Jubileuszu Roku 2000. Przypomniał Ojciec Święty w swoim liście, że rok jubileuszowy przywracał równość między wszystkimi synami Izraela, dając nowe możliwości rodzinom zubożałym, które utraciły swoje posiadłości, a nawet wolność osobistą do ich odzyskania. Święty rok przypominał też bogatym, że przyjdzie czas, że ich niewolnicy izraelscy znów będą im równi i będą mieli możliwość upomnieć się o należne im prawa. Działalność mesjańska Chrystusa była swoistym czasem jubileuszowym, czasem łaski od Pana. Kościół skorzystał z tej biblijnej tradycji, ogłaszając lata jubileuszowe nie tylko w mieście Rzymie, ale i poza nim. Jan Paweł II podkreślił, że są również jubileusze w życiu indywidualnych osób i zwykle łączą się one z datą urodzin, chrztu, bierzmowania, pierwszej Komunii św., ślubów zakonnych, święceń kapłańskich lub biskupich, zawarcia sakramentu małżeństwa. Niektóre z tych rocznic obchodzi się na sposób świecki, ale chrześcijanie, jak uczy papież, nadają im charakter religijny. "W znaczeniu chrześcijańskim każdy bowiem Jubileusz: 25-lecia kapłaństwa czy małżeństwa nazywany srebrnym, 50-lecia natomiast złotym, a 60-lecia diamentowym - stanowi szczególny rok łaski, którą dana osoba otrzymała poprzez jeden z wymienionych sakramentów" (TMA 15).

W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy, że chrześcijańscy małżonkowie we właściwym sobie stanie i porządku życia posiadają swój własny dar we wspólnocie Kościoła, którym jest łaska sakramentu małżeństwa otrzymana w dniu ślubu. Dzięki niej małżonkowie mają możliwość udoskonalenia miłości małżeńskiej i umocnienia ich nierozerwalnej jedności. Przez tę łaskę sakramentalną podtrzymują się wzajemnie, z wdzięcznością przyjmują darowane im od Boga potomstwo i wychowują je do przyjaźni życia z Chrystusem. Za tę łaskę trzeba często Bogu dziękować, ale również prosić o jej umocnienie i pomnożenie. Taką sposobność dają wspomniane przez Ojca Świętego jubileusze, a także kolejne rocznice zawarcia związku małżeńskiego. Szczególnie po Soborze Watykańskim II zachęca się małżonków do obchodzenia srebrnego, złotego lub nawet diamentowego jubileuszu małżeństwa. Wtedy to Kościół razem z jubilatami, w uroczystej liturgii, składa Bogu dziękczynienie za otrzymane łaski, udziela im swojego błogosławieństwa i błaga Boga o dalszą dla nich pomoc.

W artykule pragnę przypomnieć w skrócie zagadnienia pastoralne (duszpasterskie) związane z jubileuszem oraz ukazać odnowioną po Soborze Watykańskim II liturgię jubileuszu małżeństwa.

Kościół życzy, aby duszpasterze zachęcali jubilatów do obchodzenia ich jubileuszu podczas uroczystej Mszy św. Zawarcie małżeństwa daje początek nowej rodzinie, a jubileusz jest rocznicą powstania takiej wspólnoty rodzinnej. Dlatego też w jubileuszowej uroczystości powinny brać udział dzieci, wnuki, prawnuki, cała rodzina, krewni i przyjaciele. Należy więc dać sposobność uczestnikom tej uroczystości do skorzystania z sakramentu pokuty i pojednania. Tak jak przy zawieraniu małżeństwa radzi się, aby kilka par nowożeńców uczestniczyło w jednej liturgii, podobnie też uroczystość jubileuszowa może być zorganizowana dla większej liczby małżonków. Wówczas każda para oddzielnie odpowiada na pytania dotyczące woli dalszego wypełniania zobowiązań wynikających z zawartego sakramentu małżeństwa. Pozostałe części obrzędu stosuje się do wszystkich razem. Wspólne świętowanie jubileuszu przez kilka par małżonków będzie pięknym świadectwem, że są liczne małżeństwa, które wiernie kroczą drogą swojego powołania, że takie piękne życie jest możliwe także i w dzisiejszych trudnych czasach.

Jest nim zazwyczaj kapłan, duszpasterz parafii zamieszkania jubilatów. Może nim być również ten kapłan, który dany związek błogosławił lub każdy inny, którego poproszą jubilaci. Trzeba to jednak uczynić, dla porządku, za zgodą swojego proboszcza. Obrzędom jubileuszu małżeństwa poza Mszą św. przewodniczy kapłan, ale może też to czynić diakon za wiedzą proboszcza. Jeżeli na uroczystości jubileuszowej byłoby więcej kapłanów, powinni oni wówczas koncelebrować Mszę św. z głównym celebransem w intencji jubilatów, jeżeli da na to pozwolenie ordynariusz miejsca (w naszej Archidiecezji Arcybiskup Metropolita). Liturgia jubileuszu powinna odbywać się w kościele parafialnym, ale jubilaci mogą wybrać też inną świątynię, np. kościół katedralny, kościół związany z jakimś sanktuarium lub inny.

Nie ma obowiązku obchodzenia jubileuszu dokładnie w rocznicę, w dzień zawarcia związku małżeńskiego. Termin jubileuszu wybierają małżonkowie i ustalają go z duszpasterzem. Z pewnością będzie to dzień bliski rocznicy ślubu lub inny ważny dzień dla jubilatów. Dobrze byłoby, aby w wybrany dzień można było skorzystać z formularza mszalnego związanego z jubileuszem.

Msze św. związane z jubileuszem mają charakter dziękczynno-błagalny. W Mszale rzymskim dla diecezji polskich z roku 1986 zamieszczono dwa formularze mszalne: na 25 i 50 rocznicę małżeństwa, opierając się na tekście typicznym Mszału papieża Pawła VI z 1970 r. Zgodnie z ostatnim wydaniem Obrzędów sakramentu małżeństwa (1966) można posługiwać się formularzem mszalnym z 50 rocznicy małżeństwa przy obchodzie diamentowych godów (60 rocznica). W Polsce jest ogólne zezwolenie na odprawianie Mszy św. jubileuszowej w 25, 50 i 60 rocznicę zawarcia małżeństwa we wszystkie dni z wyjątkiem uroczystości, każdej niedzieli. Dnia Zadusznego, Środy Popielcowej i Wielkiego Tygodnia. Jeżeli celebrowano by jubileusz w dni, w których nie można stosować Mszy jubileuszowej odprawia się Mszę św. z dnia. Ordynariusz miejsca może pozwolić na Mszę św. obrzędową jubileuszową w niedziele okresu Narodzenia Pańskiego i zwykłe, jeżeli będą poza tzw. grafikiem, czyli nie dla wszystkich wiernych, a tylko dla jubilatów i osób przybyłych na ich uroczystość. Jubileuszową Mszę św. obrzędową odprawia się w kolorze dnia lub okresu roku liturgicznego. Może być także kolor złoty (cdn.).

Ks. Stanisław Hołodok