Generalny Okręg Litwa był jedną z 3 jednostek administracji okupacyjnej, w jakich znalazły się tereny Archidiecezji Wileńskiej po zajęciu ich przez Niemców w końcu czerwca 1941 r. W okręgu tym znalazły się dekanaty: wileński, kalwaryjski, trocki, turgielski, święciański oraz części dekanatu brasławskiego, worniańskiego i bieniakońskiego. W kwietniu 1942 r. okręg ten został powiększony o rejony oszmiański, świrski i ejszyski i w takich granicach przetrwał do końca okupacji niemieckiej. Obszar jego wynosił 15 840 km kw. Ludność w 75 % stanowili Polacy. W samym mieście Wilnie przed wojną na 209 000 mieszkańców, Polaków było 137 000. Ponadto było w nim 58 tys. Żydow, 7 tys. Rosjan, 1,5 tys. Litwinów, 1,6 tys. Białorusinów i małe grupki Niemców i Karaimów. Poza Wilnem w okręgu wileńskim było w 1942 r. około 600 tys. mieszkańców.
        Okupacja niemiecka na Wileńszczyźnie trwała 3 lata. Początkowo ludność z pewną ulgą przyjęła zmianę okupanta. Wszyscy bowiem byli pod wrażeniem wywózek w głąb Związku Sowieckiego. Niemcy na terenach włączonych do okręgu Litwy wykorzystywali do swoich celów antagonizm litewsko-polski, co zaznaczyło się także na płaszczyźnie kościelnej.
        Dzień wybuchu wojny spowodował pierwszą ofiarę w szeregach kapłanów Archidicezji Wileńskiej. 22 czerwca 1941 r. w czasie bombardowania Wilna przez samoloty niemieckie zginął ks. dr Wacław Siekierko. Bomba, która spadła na kościół św. Rafała, przebiła sklepienie, a także posadzkę i wpadła do podziemi, gdzie schroniło się szereg ludzi i tam wspomniany kapłan zginął. Był on prefektem szkół średnich w Wilnie i obrońcą węzła małżeńskiego w Sądzie Arcybiskupim. W kilka dni później, bo 25 czerwca, zginął w Połukni proboszcz tej parafii ks. Kazimierz Packiewicz. Wkraczające wojska niemieckie brutalnie mściły się za strzał, jaki padł w ich stronę w tej miejscowości. Zamordowały szereg osób i spaliły kościół i plebanię.
        Najtragiczniejszy dla duchowieństwa Archidiecezji Wileńskiej w okręgu Litwa był rok 1942. 3 marca uwięziono profesorów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Stefana Batorego i Wileńskiego Seminarium Duchownego oraz kleryków. Umieszczono ich w słynnym więzieniu na Łukiszkach. Stąd profesorów wywieziono do Wiłkowyszek, gdzie internowano w budynku Seminarium Duchownego, a w październiku tego roku wywieziono do obozu pracy w Szałtupiu koło Kowna. Niektórzy potem przeszli przez obozy pracy. Klerycy zostali wywiezieni 5 maja na roboty do Niemiec. Spośród kleryków aż 7 w różnym czasie i miejscu oddało swoje młode życie. Spośród profesorów - ks. Leonowi Puciacie przejścia więzienne i obozowe przyśpieszyły śmierć i zmarł 12 VII 1943 r. w Wilnie. (O martyrologii profesorów i kleryków już pisaliśmy).
        W dniu aresztowania profesorów i kleryków uwięziono również 14 innych kapłanów wileńskich: Pawła Bekisza, Leopolda Chomskiego, Józefa Grasewicza, Juliana Jankowskiego, Franciszka Kafarskiego, Władyslawa Małachowskiego, Stanisława Miłkowskiego, Jana Ostreykę, Pawła Piekarskiego, Józefa Poniatowskiego, Bolesława Sperskiego, Leona Żebrowskiego i Jana Żywickiego. Dziesięciu z nich zwolniono w końcu marca, a pozostali przeszli przez obozy pracy na Litwie.
        22 marca tego roku wywieziono z Wilna Arcybiskupa Metropolitę Wileńskiego Romualda Jałbrzykowskiego i kanclerza kurii arcybiskupiej ks. Adama Sawickiego. Internowano ich w Mariampolu aż do końca okupacji niemieckiej. W Archidiecezji rządy wówczas objął biskup pomocniczy, arcybp Mieczysław Reinys, Litwin. Winę za internowanie Arcybiskupa oraz uwięzienie profesorów i kleryków w jakimś stopniu składano na nacjonalistyczne kręgi duchowieństwa litewskiego. Dlatego też, gdy najbliższej nocy po wywiezieniu Metropolity, zginął w czasie bombardowania Wilna ks. Krzysztof Czybiras, Litwin, proboszcz litewskiej parafii św. Mikołaja, a Abp Reinys został ranny, przyjęto to jako karę Bożą.
        W miesiącu marcu 1942 r. uwięziono również około 60 zakonników: jezuitów, karmelitów, misjonarzy, redemptorystów, salezjanów, bonifratrów oraz ponad 220 sióstr zakonnych z Wilna. Przez jakiś czas trzymano ich w więzieniu na Łukiszkach, a potem rozesłano po różnych miejscach na Litwie, bądź wywieziono do obozów pracy.
        15 stycznia 1942 r. aresztowano ks. Romualda Świrkowskiego, proboszcza parafii Św. Ducha w Wilnie. Trzymano go w więzieniu łukiskim, a 5 maja t.r. rozstrzelano w Ponarach. Przyczyną tego prawdopodobnie były powiązania z patriotycznym podziemiem oraz organizowanie tajnego nauczania.
        W tym samym miesiącu maju, 20-ego, zostali zamordowani przez Litwinów dwaj kapłani z Nowych Święcian, ks. prob. Bolesław Bazewicz i wikariusz ks. Jan Naumowicz. Razem z nimi zginęły wówczas setki Polaków z okolic Święcian. Niestety, było to efektem konfliktu litewsko-polskiego, trwającego już od dłuższego czasu. W wyniku tego zginął jeszcze jeden kapłan, Ambroży Jakowanis, Litwin, proboszcz Jęczmieniszek. Na niego wyrok śmierci wydało polskie podziemie w 1943 r. za kolaborację z Niemcami.
        Trzeba też wymienić ks. Antoniego Udalskiego, prob. Solecznik, który w 1943 r. został zamordowany w Wołożynie. Przyczyną jego śmierci było najprawdopodobniej ratowanie Żydów.
        Przyczyną nagłej śmierci ks. Stefana Romanowskiego, proboszcza Szemietowszyzny, był napad na plebanię sowieckiej paryzantki. Gdy sowiet trzasnął kolbą karabinu po oknie plebanii, proboszcz dostał ataku serca i natychmiast umarł 8 VI 1944 r.
        Natomiast ks. Ignacy Kardis, obsługujący kościół filialny w Woronie w parafii Worniany, wracając z Wilna okazyjną ciężarówką w kolumnie samochodów z żołnierzami i policjantami litewskimi, został postrzelony w czasie potyczki z oddziałem partyzanckim. Lekarz z oddziału udzielił mu pierwszej pomocy i zawieziono go do szpitala w Wilnie. Tu zrobiono mu operację. Nastąpiły jednak walki o Wilno, szpital ewakuowano do Karolinek, nie było należytej opieki i nastąpiło zakażenie, z powodu którego nastąpiła śmierć w dniu 8 VII 1944 r.
        Ostatnią ofiarą czasu okupacji niemieckiej na interesującym nas terenie był ks. Antoni Aktanarowicz, proboszcz parafii Smołwy. Zginął on 12 VII 1944 r. od pocisku armatniego.
        Trzeba odnotować, że szereg księży z tego okręgu przeszło przez więzienia. W 1943 r. zostali uwięzieni w Wilnie za nauczanie religii księża Mieczysław Łapiński i Henryk Olszewski, obaj pracujący w Ostrej Bramie. Z więzienia na Łukiszkach wywieziono ich na początku 1944 r. na roboty do Francji i tam doczekali się wyzwolenia. Przez więzienie na Łukiszkach w Wilnie przeszli w 1943 r. księża ze Smorgoń, ks. prob. Władysław Biernacki i wikariusz ks. Józef Szmurło.
        Z pewnością nie jest to pełna lista kapłanów, którzy cierpieli w więzieniach i obozach bądź zginęli w czasie okupacji niemieckiej na terenie Archidiecezji Wileńskiej w granicach Generalnego Okręgu Litwa. Jest to jednak przypomnienie tych męczenników i ratowanie od zapomnienia.