Święcenia biskupie

Sobór Watykański II poucza, że biskupi są naznaczeni pełnią sakramentu święceń i przez Ducha Świętego danego im w święceniach stali się prawdziwymi i autentycznymi nauczycielami wiary, kapłanami i pasterzami. Stoją na czele owczarni Pańskiej i sobą uobecniają Chrystusa Pana (Lumen gentium). Biskupi przejmują następstwo po kolegium Apostołów w dziedzinie nauczania, głoszenia Ewangelii i pasterskiego kierownictwa.

Wszyscy wierni danej diecezji mają obowiązek modlić się o wybór dla nich biskupa i za biskupa już wybranego. Poleca się te modlitwy zanosić do Boga w modlitwie powszechnej oraz w prośbach nieszporów. Ojciec Święty ustanawia biskupa dla całego Kościoła lokalnego (diecezji), dlatego na jego święceniach powinno być jak najwięcej księży i wiernych świeckich. Od starożytności chrześcijańskiej istnieje praktyka, że przy święceniach biskupich oprócz biskupa głównego konsekratora powinno być jeszcze dwóch innych biskupów. Życzeniem Kościoła jest, aby wszyscy obecni na święceniach biskupi brali udział w wyniesieniu elekta do posługi pełni kapłaństwa. Kładą oni ręce na święconego, czytają ustaloną część modlitwy święceń oraz przekazują pocałunek pokoju. Zasadniczo metropolita powinien udzielać święceń biskupowi danej diecezji, natomiast biskup diecezjalny swojemu biskupowi pomocniczemu.

Wybrany na biskupa powinien w stosownym czasie przed święceniami odbyć rekolekcje. Wypada, aby wszystkie wspólnoty diecezjalne, dla której to diecezji będzie wyświęcony biskup, zostały odpowiednio przygotowane do udziału w liturgii święceń. Miejscem święceń biskupa wybranego do kierowania daną diecezją (biskup diecezjalny, popularnie mówi się - ordynariusz) winien być kościół katedralny. Natomiast biskup pomocniczy może być wyświęcany również w kościele katedralnym lub w innym jakimś znaczniejszym kościele.

Święcenia biskupie powinny odbywać się w obecności jak najliczniej zebranych wiernych. Dlatego też odpowiednim dniem dla święceń będzie niedziela lub święto, szczególnie święto któregoś z Apostołów. Z racji duszpasterskich wolno wybrać jeszcze inny dzień święceń. Nie wolno jednak tego czynić podczas Triduum Paschalnego, w Środę Popielcową, cały Wielki Tydzień oraz w Dzień Zaduszny.

Święcenia mają odbywać się podczas Mszy św. według specjalnego formularza, jeżeli Kalendarz liturgiczny na to pozwala. W innym przypadku odprawia się Mszę św. z danego dnia, np. z uroczystości.

Główny szafarz święceń oraz biskupi i koncelebrujący kapłani nakładają szaty, jak do każdej Mszy św. Biskup, główny szafarz święceń, może pod ornat nałożyć dalmatykę dla podkreślenia posiadanej przez niego pełni sakramentu święceń. Biskup elekt nakłada szaty kapłańskie, jak do Mszy św. oraz krzyż noszony na piersiach i dalmatykę. Biskupi udzielający święceń, ale nie koncelebrujący, nakładają albę, krzyż noszony na piersiach, stułę, kapę i mitrę. Prezbiterzy asystujący święconemu biskupowi występują w albach, stułach i kapach.

W odpowiednim czasie wyrusza procesja przez kościół do ołtarza. Na początku niesie się krzyż, obok niego ministranci ze świecami, przed krzyżem ministrant z kadzielnicą. Diakon niesie księgę Ewangelii, za nim idą kapłani koncelebrujący, wybrany na biskupa w asyście dwóch kapłanów, biskupi niekoncelebrujący, koncelebrujący, główny szafarz święceń w asyście diakonów.

Święcenia odbywają się, jak wspomniano już, podczas Mszy św. i  rozpoczynają się po Ewangelii śpiewem hymnu "O Stworzycielu Duchu, przyjdź". Asystujący prezbiterzy przyprowadzają elekta przed biskupa, głównego szafarza święceń. Jeden z asystujących księży prosi w imieniu Kościoła lokalnego (np. Archidiecezji Białostockiej) o wyświęcenia tegoż księdza na biskupa diecezjalnego. Jeżeli święcony jest biskup pomocniczy, prosi się ogólnie w imieniu Kościoła katolickiego. Biskup święcący pyta, czy jest nominacja Stolicy Apostolskiej. Po otrzymanej pozytywnej odpowiedzi jeden z asystujących księży odczytuje dokument, a wszyscy obecni wyrażają wdzięczność Bogu aklamacją "Bogu niech będą dzięki".

Biskup, główny szafarz święceń, wygłasza teraz homilię, w której wyjaśnia znaczenie posługi biskupiej, aby wszyscy ją dobrze rozumieli, mianowicie sam elekt, duchowieństwo i wierni świeccy. Po homilii biskup, główny szafarz, zadaje elektowi dziewięć pytań dotyczących jego przyszłej posługi biskupiej, a ten odpowiada "chcę" - być wiernym swojemu powołaniu.

Następuje teraz śpiew Litanii do Wszystkich Świętych, w której błaga się Boga o obfitość Jego łaski tak potrzebnej święconemu biskupowi dla dobra Kościoła. Podczas Litanii elekt pada na twarz - leży krzyżem. Po Litanii Biskup, główny szafarz, a po nim inni biskupi nakładają ręce na głowę święconego (moment istotny), po czym główny szafarz kładzie na głowę elekta księgę Ewangelii, którą będą trzymali diakoni podczas modlitwy święceń. Włożenie na głowę księgi Ewangelii, a później jej podanie święconemu oznacza, że jest to najważniejsze zadanie stanu biskupiego, mianowicie wierne głoszenie Słowa Bożego. Nałożenie rąk i modlitwa święceń jest znakiem udzielenia elektowi daru Ducha Świętego tak potrzebnego do pełnienia posługi biskupiej. Po modlitwie święceń diakon zabiera księgę Ewangelii trzymaną nad głową święconego. Biskup, główny szafarz, namaszcza głowę święconego biskupa olejem krzyżma świętego, co oznacza szczególny udział biskupa w kapłaństwie Jezusa Chrystusa. Główny szafarz wręcza nowemu biskupowi księgę Ewangelii z poleceniem głoszenia Słowa Bożego z cierpliwością i umiejętnością. Nakłada też pierścień na serdeczny jego palec jako znak wierności biskupa Kościołowi świętemu. Bożej Oblubienicy. Nałożenie mitry oznacza potrzebę dążenia biskupa do świętości. Wręczenie pastorału poucza, że temu właśnie nowemu biskupowi przekazuje się władzę rządzenia powierzonym mu Kościołem. Pocałunek pokoju otrzymany od biskupa, głównego szafarza i pozostałych biskupów jest jakby pieczęcią potwierdzającą, że nowy biskup został przyjęty do kolegium biskupiego.

Pocałunkiem pokoju kończą się święcenia i dalej celebrowana jest Msza św. Po Komunii, podczas śpiewu "Ciebie Boga wysławiamy" nowo wyświęcony biskup, poprzedzany przez dwóch biskupów święcących go, idzie główną nawą kościoła i błogosławi zebranych na tej świętej liturgii. Może też przed końcowym błogosławieństwem krótko przemówić. Uroczyste błogosławieństwo mszalne, wypowiadane przez głównego celebransa, kończy liturgię święceń biskupich.