Święcenia diakonatu

Samo słowo - diakon - oznacza sługę, usługującego. Sobór Watykański II poucza, że "na niższym stopniu hierarchii stoją diakoni, na których nakłada się ręce nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi" (Konstytucja Lumen gentium, nr 29). W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy, że diakoni uczestniczą w specjalny sposób w posłaniu i łasce Chrystusa, bowiem sakrament święceń naznacza ich pieczęcią, czyli charyzmatem, której nikt nie może usunąć. Dzięki tej łasce upodobniają się oni do Chrystusa, który stał się "diakonem", tzn. sługą wszystkich (KKK 1570). Sam Jezus mówił, że "Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz ażeby służyć i dać swoje życie na okup za wielu" (Łk 10,41). Do diakonów należy między innymi asystowanie biskupowi i prezbiterowi przy celebrowaniu liturgii, głównie Eucharystii. We współczesnym Kościele, diakoni, według tego co im zleci kompetentna władza, mogą uroczyście udzielać chrztu, przechowywać i rozdzielać Eucharystię wiernym, asystować l błogosławić w imieniu Kościoła związki małżeńskie, udzielać Wiatyku umierającym, czytać w zgromadzeniu Pismo Święte, szczególnie zaś Ewangelię i oficjalnie głosić homilię. Diakoni też przewodniczą modlitwie wiernych, nabożeństwom, mogą celebrować sakramentalia, szczególnie zaś liturgię pogrzebową. Tradycyjnie do zadań diakonatu należy troska o ubogich, czyli dzieło charytatywne Kościoła. Diakoni spełniając swoją posługę winni pamiętać słowa św. Polikarpa, biskupa i męczennika: "Miłosierni, gorliwi, postępujący drogą prawdy tego Pana, który stał się sługą wszystkich" (Konstytucja Lumen gentium, nr 29).

Kościół po Soborze Watykańskim II przypomina, że diecezja, w której diakoni będą pełnić swoją posługę, ma być przygotowana do liturgii święceń. Święcenia powinny odbywać się w kościele katedralnym lub w kościołach tych wspólnot, z których pochodzi jeden lub kilku kandydatów. Życzeniem Kościoła jest, aby wyświęcano diakonów przy licznym udziale wiernych. Dlatego należy tych święceń udzielać w niedzielę lub w święto, wyklucza się jednak Triduum Paschalne, Środę Popielcową, cały Wielki Tydzień i Dzień Zaduszny. W Archidiecezji Białostockiej święceń diakonatu udziela się w jednym z kościołów parafialnych. Wybiera się na ogół parafię, z której pochodzi kandydat lub kandydaci do diakonatu. Diakonatu udziela się u nas po sześciodniowych rekolekcjach prowadzonych przez seminaryjnego ojca duchownego. Na zakończenie rekolekcji odbywa się spowiedź z całego życia. W naszej Archidiecezji święcenia diakonatu mają miejsce w dzień powszedni, aby mogło w nich wziąć udział więcej kapłanów.

Święcenia diakonatu odbywają się w ramach Mszy św. Ich przebieg jest następujący:

Po Ewangelii diakon wzywa imiennie kandydatów, aby stanęli przed biskupem, który będzie ich święcił. Każdy z nich słowem - jestem - oznajmia swoją obecność i składa biskupowi ukłon. Następnie upoważniony przez biskupa prezbiter, w naszej Archidiecezji rektor Seminarium Duchownego, prosi w imieniu Kościoła o wyświęcenie tych kandydatów na diakonów i zaświadcza, że uznano ich za godnych święceń na podstawie opinii wiernych oraz odpowiedzialnych za ich przygotowanie (chodzi tu o profesorów i moderatorów, czyli wychowawców seminaryjnych). Wówczas ks. biskup oświadcza, że z Bożą pomocą, z pomocą naszego Zbawiciela, wybiera tych naszych braci do stanu diakonatu. Wierni wyrażają swą wdzięczność Bogu aklamacją: "Bogu niech będą dzięki".

Ks. biskup w specjalnej homilii poucza o znaczeniu służby diakonów w Kościele, przypominając, jakie funkcje mogą sprawować. Daje im za przykład Jezusa, który był sługą wszystkich, wzywa do życia w czystości i ubóstwie. Mają oni być umocnieni w wierze i nienaganni w swojej służbie wobec Boga i ludzi. Podkreśla się też potrzebę życia w celibacie, czyli czystości dla Królestwa Bożego.

Po homilii następuje dialog między biskupem i święconymi. Kandydaci do diakonatu przyrzekają zachowywać celibat oraz wierne spełnianie swojej posługi w Kościele.

Na zakończenie dialogu ma miejsce przyrzeczenie szacunku i posłuszeństwa biskupowi diecezjalnemu, u nas Arcybiskupowi, Metropolicie Białostockiemu i jego następcom. Każdy z kandydatów klęczy przed biskupem i mając swoje dłonie złożone w dłoniach biskupa wypowiada słowo - przyrzekam.

Wybrani na diakonów padają teraz na twarz, a obecni przy ich święceniach, będą modlić się za nich w Litanii do Wszystkich Świętych. Postawa leżąca jest znakiem pokory, uniżenia siebie wobec Boga i najgłębszej modlitwy. Ojciec Święty Jan Paweł II poucza, że "w tej postawie zawiera się wyznanie całkowitej gotowości do podjęcia służby, jaka zostaje powierzona święconemu".

Po Litanii następuje istotny moment święceń. Każdy z wybranych podchodzi do biskupa, a ten w ciszy wkłada na niego ręce. W Katechizmie podkreśla się, że tylko sam biskup, który święci, wkłada na diakonów ręce, co oznacza, że każdy diakon jest specjalnie związany z biskupem w zadaniach swojej diakonii. Gest ten wraz z modlitwą stanowi najważniejszą czynność tych święceń. Wyraża bowiem udzielenie daru Ducha Świętego do pełnienia posługi diakonów i przekazanie władzy diakońskiej. Po włożeniu rąk ks. biskup śpiewa modlitwę konsekracyjną nad diakonami, w której jeszcze raz podkreśla się znaczenie posługi diakonatu, wyraża się prośbę o wylanie na nich daru Ducha Świętego i zanosi się prośbę do Boga, aby byli oni pełni miłości bez obłudy, troszczyli się o chorych i biednych, odznaczali się powagą pełną pokory, czystością bez skazy i przestrzegali duchowej karności. Czystość ich życia ma być przykładem dla całego ludu wiernego.

Po modlitwie konsekracyjnej nowo wyświęceni diakoni nakładają przy pomocy starszych braci w diakonacie strój liturgiczny diakona, mianowicie stułę przewieszoną od lewego ramienia do prawego boku oraz dalmatykę, czyli szatę podobną do ornatu.

Ks. biskup każdemu z nowych diakonów wręcza księgę Pisma Świętego z poleceniem wiernego i gorliwego głoszenia Ewangelii oraz życia zgodnego z nauką Jezusa Chrystusa. Pocałunek pokoju biskupa składany każdemu nowemu diakonowi kończy święcenia. Starsi bracia w diakonacie przekazują (po biskupie) pocałunek pokoju nowym diakonom na znak, że ich przyjmują do swojej wspólnoty, gdzie razem będą pełnić swoją posługę.

Nowo wyświęceni diakoni uczestniczą dalej we Mszy święceń, przyjmują Komunię pod dwiema postaciami i pomagają ks. biskupowi w jej udzielaniu wiernym.