Z ustanowienia Bożego w sakramencie święceń istnieją trzy stopnie, mianowicie episkopat, prezbiterat i diakonat. Są dwa stopnie uczestnictwa w kapłaństwie, jak wspomniano: episkopat i prezbiterat, natomiast diakonat jest uczestnictwem w posłudze miłości. Diakona więc wyświęca się nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi.

Szafarzem święceń, czyli udzielającym ich jest biskup konsekrowany (KK kan.1012). Władza udzielania święceń jest uprawnieniem odróżniającym biskupa od prezbitera.

Kandydaturę wraz z posługami lektoratu i akolitatu wprowadził papież Paweł VI w roku 1972. W Polsce obrzęd kandydatury ma miejsce w Seminariach Duchownych diecezjalnych i zakonnych, zwykle na roku piątym studiów; w Białymstoku w okresie Adwentu.

Obrzęd kandydatury odbywa się po stwierdzeniu, że decyzja przyjęcia święceń jest wystarczająco dojrzała i poparta niezbędnymi uzdolnieniami. Zamiar przyjęcia święceń diakonatu i kapłaństwa ma być publicznie wyrażony i publicznie przyjęty przez Biskupa i Wyższego Przełożonego zakonu kleryckiego. Liturgiczne przyjęcie kandydatów może się odbyć każdego dnia, jednakże lepiej będzie, gdy uczyni się to w niedzielę lub inne święto. Szafarzem przyjmującym kandydatów jest Biskup.

W białostockim Seminarium obrzęd kandydatury ma miejsce podczas Mszy św. Ubrani w alby kandydaci podążają przed Biskupem do ołtarza i zajmują miejsce przed prezbiterium. Po Ewangelii Biskup wygłasza odpowiednią do okoliczności homilię, w której oznajmia zebranym w świątyni wiernym, że alumni roku piątego wyrażą wobec Kościoła pragnienie przyjęcia ich do grona kandydatów do diakonatu i kapłaństwa. Dlatego też potrzebują oni modlitwy duchowieństwa i wiernych.

Po homilii diakon wzywa imiennie każdego z kandydatów, a ci podchodząc do Biskupa głęboko kłaniają się i oznajmiają swoją gotowość kroczenia drogą powołania kapłańskiego słowem - jestem.

Ks. Biskup po przedstawieniu kandydatów mów, że przełożeni i profesorowie oraz inni, którzy znają alumnów, wydali o nich dobre świadectwo, dlatego pyta ich, czy są gotowi odpowiadając na Boże powołanie tak przygotować się, aby w odpowiednim czasie móc godnie przyjąć święcenia diakonatu i kapłaństwa oraz spełniać w Kościele obowiązki płynące z tych święceń. Drugie pytanie dotyczy chęci kształtowania tak swojego życia duchowego, aby później można było w diakonacie i kapłaństwie wiernie służyć Chrystusowi i Jego Kościołowi. Na oba pytania kandydaci odpowiadają twierdząco: chcę. Po otrzymaniu pozytywnej odpowiedzi Biskup stwierdza, że Kościół z radością przyjmuje ich postanowienia i wyraża nadzieję, iż Bóg dokończy w każdym z nich swego dzieła, które rozpoczął, powołując do świętej służby. Dalej ma miejsce krótka modlitwa powszechna w intencji kandydatów, zakończona modlitwą Biskupa. Biskup w tej modlitwie błogosławi kandydatów i prosi, aby z Bożą pomocą wytrwali w powołaniu i zjednoczeni przez szczerą miłość z Chrystusem Kapłanem byli zdolni podjąć godnie apostolską działalność. Na tym kończy się obrzęd przyjęcia kandydatów do diakonatu i prezbiteratu.

W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy, że święcenia ważnie przyjmuje tylko mężczyzna - ochrzczony, bowiem zdolność do przyjmowania sakramentów nabywa się wraz z chrztem. Nikt też nie ma prawa do otrzymania sakramentu święceń, gdyż nikt z ludzi nie może przyznać sobie samemu diakonatu, prezbiteratu lub biskupstwa. Łaskę powołania daje sam Bóg. Jak każda łaska, sakrament święceń może być przyjęty tylko jako niezasłużony dar od Boga (KKK 1577-1578).

Do godziwego udzielenia święceń diakonatu lub prezbiteratu wymaga się, aby kandydat uzyskał odpowiednią formację: ludzką (ma być dobrym człowiekiem), duchową, intelektualną i duszpasterską; miał odpowiednie cechy, przymioty według oceny własnego Biskupa lub przełożonego zakonnego i był wolny od nieprawidłowości prawnych i przeszkód.

Tylko tego można wyświęcić, kto jest wolny w swojej decyzji przyjęcia diakonatu lub kapłaństwa. Nikogo więc nie wolno zmuszać do święceń ani też przed nimi wstrzymywać bądź je odradzać. Ze względu na wymóg pełnej wolności wymaga się, aby kandydat przed święceniami przedłożył własnemu Biskupowi prośbę o wyświecenie go, własnoręcznie napisaną i podpisaną z zaznaczeniem, że przyjmuje święcenia z własnej inicjatywy i zupełnie dobrowolnie (KPK kan. 1026, 1036).

Przyjmujący święcenia powinien mieć odpowiednią intencję, tzn. szczerą wolę, chęć zostania diakonem lub kapłanem. Prawo wymaga przynajmniej intencji habitualnej, czyli nawet kiedyś wzbudzonej, lecz nigdy potem nie odwołanej. Taka intencja jest wymagana do ważności święceń danego kandydata.

Jest ono podstawowym wymogiem do przyjęcia święceń. Uważa się je za dar Boży. Zazwyczaj do cech prawdziwego powołania do służby Bożej w kapłaństwie zalicza się: nieskażoną wiarę, prawa intencję i wymagana przez Kościół odpowiednią wiedzę. O prawdziwości powołania do sakramentu święceń decydują przełożeni danego kandydata w oparciu o wymogi Kościoła, własne sumienie, obserwację swoją i innych osób duchownych i świeckich.

Kodeks Prawa Kanonicznego określa, że kandydaci do diakonatu, którzy mają przyjąć święcenia prezbiteratu, muszą mieć skończone 23 lata życia. Kandydat do stałego diakonatu, nieżonaty, może przyjąć te świecenia po ukończeniu przynajmniej 25 roku życia; żonaty kandydat ma ukończyć przynajmniej 35 lat życia i otrzymać zgodę swojej żony na święcenia (KPK kan 1031 & 2).

Wolno udzielić prezbiteratu tym, którzy ukończyli 25 lat życia i są wystarczająco dojrzali. Należy też zachować odstęp czasowy sześciu miesięcy miedzy diakonatem, a prezbiteratem.

Do święceń biskupich wymaga się, aby kandydat miał ukończonych przynajmniej 35 lat życia (KK kan. 378 & 21).

Świadome i dobrowolne podjecie celibatu (życia w czystości) ze względu na Królestwo Boże, wiążące kandydatów do prezbiteratu (także nieżonatych kandydatów do diakonatu stałego) związane jest obecnie z diakonatem. Publiczne podjęcie tego zobowiązania zostało po Soborze Watykańskim II włączone w specjalny obrzęd związany z liturgią święceń diakonatu.

Kandydaci do świeceń diakonatu i prebiteratu powinni podczas studiów seminaryjnych zdobyć odpowiednią formację podczas dokładnego przygotowywania się do święceń.