Ks. Stanisław Hołodok
Sakrament namaszczenia chorych cz. (IV)

Liturgia namaszczenia chorych (po Vaticanum II)

Zazwyczaj jest to połączony obrzęd, mianowicie wraz z namaszczeniem chorych sprawowany jest sakrament pokuty oraz udziela się choremu Komunii św., często w formie Wiatyku, tzn. uroczystej Eucharystii na drogę do wieczności. Należy przypomnieć, że do Wiatyku, czyli Komunii św. w obliczu śmierci, jest zobowiązany każdy chrześcijanin, chociażby tego dnia przyjął już Komunię św. w zwykły sposób. Stąd też, gdy prosimy księdza do chorego, dobrze jest powiedzieć w jakim jest on stanie, mianowicie, czy jest przytomny lub też czy nie ma torsji. Wówczas ksiądz idący do chorego będzie zorientowany, czy może wziąć Komunię św. Jeżeli namaszczenie będzie się odbywało w naszym domu, należy, jak to było dawniej, przygotować stół nakryty białym obrusem, postawić krzyż, zapalić dwie świece, przygotować watę, sól i kawałeczek chleba do wytarcia rąk księdza po namaszczeniu, a także wodę w szklance i łyżkę do ewentualnego jej podania choremu po Komunii św. Życzeniem Kościoła jest, aby sakramenty udzielano we wspólnocie wiernych. Dlatego też dobrze będzie, jeżeli przy chorym znajdą się jego bliscy, przyjaciele lub sąsiedzi, znajomi, aby wspierać go swoją obecnością i modlitwą.

Ksiądz ubrany w szaty liturgiczne podchodzi do chorego i zebranych wokół niego osób, pozdrawiając ich: "Pokój temu domowi i wszystkim jego mieszkańcom" lub jednym z mszalnych pozdrowień. Następnie składa Najświętszy Sakrament na stole i adoruje przez krótki czas w ciszy lub poprzez śpiew odpowiednich pieśni. Jeżeli jest do dyspozycji święcona woda, pokrapia nią chorego i inne osoby tu obecne. Ksiądz następnie wprowadza w krótkich słowach do obrzędów, w których będziemy uczestniczyli. Rytuał poleca, aby, jeżeli trzeba, ksiądz usposobił chorego do odpowiedniego odbycia spowiedzi. Chory przystępuje do sakramentu pokuty i pojednania, a w tym czasie obecni w sąsiednim pomieszczeniu śpiewają odpowiednie pieśni. Po spowiedzi, ewentualnie po akcie pokutnym, gdy chory już przedtem spowiadał się, ksiądz udziela choremu łaski odpustu zupełnego na godzinę jego śmierci. Oczywiście, powinno tu być krótkie pouczenie odnośnie do udzielanego odpustu. Jeżeli stan chorego na to pozwala, ksiądz wprowadza krótko do chrzcielnego odnowienia wyznania wiary, bowiem w ważnych chwilach naszego życia powinniśmy uroczyście wyznawać naszą wiarę. Stawia się tu pytania, jak np. przy odnowieniu przyrzeczeń chrzcielnych w Wielką Sobotę. Chory odpowiada na pytania: "Wierzę". Następuje teraz litania za chorego. W nawiązaniu do pouczenia św. Jakuba Apostoła o wkładaniu rąk na chorych przez kapłanów Kościoła, ksiądz podchodzi do chorego i kładzie w milczeniu ręce na głowę chorego. Mogą ten gest powtórzyć inni obecni w tym czasie kapłani. Można w tym miejscu poświęcić olej do namaszczenia, gdyby nie było oleju chorych z Wielkiego Czwartku. Każdy ksiądz, w razie konieczności, sam może poświęcić olej do namaszczenia. Ma to być jednak zawsze olej pochodzenia roślinnego. Czymś nowym, po Vaticanum II, jest modlitwa dziękczynna nad poświęconym olejem. Uwielbiamy poszczególne osoby Trójcy Świętej i dziękujemy im za dar oleju namaszczenia oraz za sakrament chorych. Wierni, jak podczas Mszy św., trzykrotnie wypowiadają formułę: "Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki". Następuje teraz moment istotny sakramentu chorych. Kapłan bierze olej i namaszcza czoło chorego, czyniąc olejem znak krzyża ze słowami: "Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Świętego". Następnie namaszcza się podobnie dłonie chorego ze słowami: "Pan, który odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie podźwignie". Przy obu namaszczeniach chory powinien odpowiedzieć: "Amen", wyrażając w ten sposób swoją wiarę, z którą przyjmuje sakramenty święte. Po namaszczeniu celebrans odmawia odpowiednią modlitwę, w której prosi o laskę Bożą dla chorego, o ulgę w cierpieniu lub też, jeżeli to będzie potrzebne choremu dla jego zbawienia, o powrót do zdrowia. Obecni wraz z kapłanem odmawiają Modlitwę Pańską jako przygotowanie do Komunii św. Udzielając Komunii choremu w formie Wiatyku po słowach: "Ciało Chrystusa" dodaje się słowa: "Niech Chrystus cię strzeże i zaprowadzi do życia wiecznego". Chory, jak zwykle podczas Komunii św., odpowiada: "Amen". Następuje teraz modlitwa po Komunii w intencji chorego oraz błogosławieństwo końcowe, którego można udzielić w formie uroczystej.

W odnowionych po Soborze Watykańskim II obrzędach przewidziano możliwość udzielania sakramentu chorych podczas Mszy św., zarówno w kościele, jak też i w domu chorego, jeżeli na to zezwoli Ordynariusz, u nas Ks. Arcybiskup Metropolita. Księża proboszczowie zawsze mogą uzyskać takie pozwolenie na odprawianie Mszy św. dla obłożnie chorych w ich domach i z taką Mszą można połączyć sakrament namaszczenia, a także, jeżeli zajdzie taka potrzeba, również i Wiatyk.

Obecnie zachęca się do udzielania namaszczenia chorych w większym zgromadzeniu podczas Mszy św. w kościele szczególnie z racji Światowego Dnia Chorego, ustanowionego przez papieża Jana Pawła II i obchodzonego 11 lutego we wspomnienie Najświętszej Maryi Panny z Lourdes. Wówczas liturgia sakramentu namaszczenia ma miejsce po homilii mszalnej. Głównemu celebransowi w udzielaniu tego sakramentu mogą dopomóc inni kapłani, chociażby nie brali udziału w koncelebrze. Oczywiście wolno taką Mszę św. z udzieleniem sakramentu chorych celebrować w innych terminach, np. podczas misji parafialnych, w poszczególnych sanktuariach itp. Podczas Mszy św. celebrowanej w domu chorego, gdy udziela się mu sakramentu namaszczenia, on sam, a także uczestnicy tej uroczystej Eucharystii, mogą przystąpić do Komunii św. pod dwiema postaciami. Podobnie jest też, gdy w czasie Mszy św. udziela się Wiatyku. Wówczas chory może go przyjąć pod postacią chleba i wina, tak samo ci, którzy wraz z chorym są obecni na Mszy św.

Zdarza się, że ksiądz udaje się do chorego, aby mu udzielić tylko sakramentu chorych, gdyż ten, np. nie może przyjąć Komunii św. Ma wtedy miejsce sakrament pokuty ze spowiedzią chorego lub gdy chory nie może spowiadać się, udziela się mu tylko rozgrzeszenia po wezwaniu do żalu za grzechy. Obrzęd namaszczenia jest podobny do tego, jak wspomniano o tym wyżej. Opuszcza się tylko te modlitwy, które związane były wprost z Komunią św.

Skutki (owoce) sakramentu chorych

Chory otrzymuje poprzez namaszczenie szczególny dar Ducha Świętego, mianowicie łaskę umocnienia, pokoju i odwagi, by przezwyciężyć trudności związane z ciężką chorobą lub niedołęstwem starości. Namaszczany jednoczy się z męką Chrystusa dla jego własnego dobra oraz dla dobra całego Kościoła. Otrzymuje odpuszczenie grzechów, jeśli nie mógł go otrzymać przez sakrament pokuty. Może też powrócić do zdrowia, jeżeli to będzie mu służyło dla jego dobra duchowego. Sakrament chorych przyjmowany w duchu wiary, nadziei i miłości do naszego Pana Jezusa Chrystusa, pomoże choremu w przygotowaniu się do godnego przejścia z tej ziemi do życia wiecznego (KKK 1520-1523,1532). Patrzmy więc na sakrament namaszczenia chorych jako na szczególny dar miłości naszego Pana Jezusa Chrystusa. Starajmy się, aby nasi chorzy w odpowiednim dla nich czasie przyjmowali ten sakrament, a także usposabiajmy siebie, abyśmy w przyszłości bez lęku poprosili o święte namaszczenie olejem chorych.


powrót