Region północno - wschodni jest miejscem, gdzie od ponad 600 lat mieszka najwięcej Tatarów polskich. Są oni naszymi sąsiadami, współpracownikami, przyjaciółmi. Jakże mało wiemy o ich kulturze i religii.
Z panem Janem Sobolewskim Przewodniczącym Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego Związku Religijnego RP w Polsce rozmawia Anna Zapolnik.

Jakie są obowiązki muzułmanina?
Do największych obowiązków muzułmanina należy przestrzeganie zasad islamu i wprowadzanie ich do swojego życia. Jest pięć zasad islamu. Pierwsza z nich to  wyznawanie wiary w to, że Bóg jest jeden, a Mahomet jest jego prorokiem,    a druga to pięciokrotna modlitwa w ciągu dnia: przed wschodem słońca, w południe, przed zachodem, wieczorem i modlitwa nocna.

A jeżeli wyznawca islamu  w tym czasie jest w pracy, to co wtedy?
Jeżeli w czasie pracy nie może się pomodlić, to tą modlitwę może odmówić później.

Czy zawsze muzułmanin modli  się na dywaniku?
Nie zawsze, czasami nie jest dywanik potrzebny. Chodzi tu bowiem o czystość miejsca. Muzułmanin przystępując do modlitwy musi mieć czyste miejsce. Stając do rozmowy z Bogiem  muszę być czysty duchowo, cieleśnie, a także moje otoczenie musi być czyste.
Następną zasadą jest post, który trwa miesiąc czasu. Od brzasku dnia do zachodu słońca  nie można nic jeść ani pić i należy powstrzymywać się " od uprawiania miłości". Czwartą zasadą jest Zakat. Mówi on o obowiązku składania ofiary na utrzymanie gminy i udzielanie pomocy biednym. Ostatnią zasadą jest pielgrzymka do Mekki. Muzułmanin jest zobowiązany przynajmniej raz w życiu udać się do tego miejsca, ponieważ tam powstała religia islamu. Meczet Kaba jest uznawany za miejsce Boże. Był on wzniesiony przed Abrahamem, który razem z synem go remontował.

Dlaczego Kaba jest obciągnięta czarnym suknem?
Kaba jest obciągnięty czarnym suknem, na którym są napisy z Koranu. Kiedy zaczyna się pielgrzymka, to dół Kaby jest biały. Po jej rozpoczęciu zdejmuje się tę część. Dlaczego jest pokryty materiałem, tego nie wiadomo. Taki jest zwyczaj od niepamiętnych czasów. Dawniej nie były wyszywane wersety z Koranu. Od czasu, kiedy Mahomet otrzymał objawienie, zaczęto umieszczać wersety. Po zakończeniu pielgrzymki zdejmuje się płótno i tnie się na skrawki, które pielgrzymi zabierają do swoich miast jako relikwie. I taka część jest u nas  na ulicy Grzybowej. 

Jak wygląda świątynia?
Zależy od zamożności wyznawców. Niektóre świątynie  są obszerne, a inne skromne. U nas na Podlasiu są dwa meczety: w Bohonikach i w Kruszynianach. Meczet składa się z dwóch części: z damskiej i z męskiej. Wszystkie miejsca w świątyni są ważne, nie ma wyeksponowanych.

Która część świątyni jest większa: żeńska czy męska?
Większa jest męska.

Dlaczego jest taki podział?
Aby mężczyzna mógł się skupić na modlitwie i nie rozpraszała go płeć piękna i nie kusiła swoim powabem.

Jaki jest wystrój świątyni?
Wyznajemy, że Boga nikt nie widział i dlatego nie jest przedstawiany na żadnych obrazach. Nie mamy też kultu świętych. Ściany meczetu są pokryte wersetami z Koranu.

W chrześcijaństwie dniem świętym jest niedziela. Czy jest taki święty dzień  w islamie?  
Nie ma świętego dnia w islamie. Jest za to dzień wspólnej modlitwy, na który został wybrany   piątek. Modlitwa wspólna jest ważniejsza od modlitwy indywidualnej. Ona łączy modlących i tworzy braterstwo danej wspólnoty.

Tatarzy zamieszkują Polskę od ponad 600 lat. Czy wobec tego wnieśli coś do polskiej kultury?
Tatarzy dużo wnieśli i też sporo skorzystali, np. przyjęliśmy budowę nagrobków, które  wcześniej w naszej kulturze nie istniały. Po pochowaniu człowieka powierzchnia ziemi była wygładzana. Nie było cmentarzy, w ogóle w Azji nie ma cmentarzy. Tak więc nagrobki i cmentarze pochodzą z kultury chrześcijańskiej. Na naszym nagrobku umieszcza się półksiężyc, werset z Koranu w języku arabskim, a imię i nazwisko, datę urodzenia,  pochodzenie i  tytuł w języku polskim.
Co wnieśliśmy? Najbardziej przyjęła się potrawa tatar, która jest w każdej restauracji i kołduny. Woalka, którą nakłada panna młoda została zaczerpnięta z tradycji arabskiej. 

W pochówku nie może uczestniczyć kobieta. Dlaczego?
Tak. Nie może uczestniczyć. Powinna jedynie zmówić modlitwę za duszę zmarłego. Niewiasta symbolizuje życie, a cmentarz jest symbolem śmierci. Jedynie mężczyzni biorą udział w pogrzebie.

Czy Tatarzy stawiają choinkę?
Uważamy, że choinka nie jest znakiem religii, ale jedynie tradycją. U mnie w domu stawialiśmy choinkę, gdy były małe dzieci. Najważniejsze było to, co leżało pod choinką.   

Czym osobiście dla pana jest islam?
Islam dla mnie jest ideą, filozofią, religią, które nadają sens mojemu życiu. Cała filozofia istnienia człowieka.
Nie wyobrażam sobie życia na świecie bez religii.

Dziękuje za rozmowę.